Thực trạng phát triển đô thị thông minh tại thành phố Huế

Tuy nhiên, quá trình phát triển vẫn còn đối mặt với nhiều thách thức. Một số nhiệm vụ mới chỉ dừng ở giai đoạn thử nghiệm, thiếu sự lan tỏa thực chất. Sự phối hợp liên ngành chưa đồng bộ, dẫn đến dữ liệu bị phân mảnh và khó tích hợp. Đặc biệt, mức độ tham gia của người dân trong vận hành các dịch vụ thông minh còn hạn chế, làm giảm tính hiệu quả và bền vững của mô hình.

Quá trình phát triển đô thị thông minh tại thành phố Huế

Quá trình phát triển ĐTTM tại thành phố Huế là một phần trong chiến lược chung của Việt Nam nhằm thúc đẩy chuyển đổi số và phát triển đô thị bền vững. Định hướng này được cụ thể hóa qua nhiều chủ trương, trong đó nổi bật là Đề án “Phát triển dịch vụ ĐTTM trên địa bàn tỉnh Thừa Thiên Huế đến năm 2020, định hướng đến năm 2025” ban hành năm 2018. Đây là một trong những đề án cấp tỉnh, thành phố sớm nhất cả nước, đặt mục tiêu xây dựng Huế trở thành ĐTTM theo hướng bền vững, lấy người dân làm trung tâm, chính quyền làm nền tảng và doanh nghiệp là động lực. Đề án này được xây dựng trên cơ sở bám sát Đề án 950/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ về phát triển ĐTTM bền vững tại Việt Nam giai đoạn 2018-2025, tầm nhìn đến 2030.

Dịch vụ ĐTTM được Huế triển khai thí điểm từ tháng 6-2018 và chính thức đưa vào hoạt động tháng 1-2019. Năm 2019 đánh dấu bước ngoặt lớn với việc thành lập Trung tâm Giám sát, điều hành ĐTTM (HueIOC) - được ví như "trái tim" của ĐTTM Huế.

Từ năm 2020, Huế không ngừng mở rộng phạm vi và chiều sâu của các dịch vụ ĐTTM. Nổi bật là sự ra đời và phát triển của ứng dụng Hue-S tích hợp hàng loạt dịch vụ thiết yếu cho người dân, doanh nghiệp và chính quyền.

Thành phố Huế đã chủ động đón đầu xu hướng công nghệ mới khi từ tháng 4 năm 2021 trở thành một trong những địa phương tiên phong trên cả nước triển khai thử nghiệm mạng 5G, với kỳ vọng mang lại trải nghiệm kết nối tốt nhất cho người dân và tạo tiền đề cho các ứng dụng công nghệ cao trong quản lý đô thị và đời sống.

Những nỗ lực này đã mang lại cho Huế nhiều giải thưởng danh giá, như giải thưởng Viễn thông châu Á năm 2019 với hạng mục "Dự án thành phố thông minh sáng tạo nhất". Nền tảng Hue-S cùng các dịch vụ số của thành phố đã 5 năm liên tiếp nhận giải thưởng Sao Khuê. Đặc biệt, năm 2022 Huế vinh dự nhận giải thưởng ASOCIO trong lĩnh vực Chính phủ số đồng thời cũng ghi dấu với vị trí thứ 4/63 tỉnh thành về chỉ số chuyển đổi số năm 2022 và xếp hạng số 1 toàn quốc về chỉ số hiệu quả quản lý và hành chính công cấp tỉnh (PAPI) năm 2023 (Báo điện tử Chính phủ, 2024).

Thực trạng phát triển đô thị thông minh tại thành phố Huế

Chính quyền điện tử và dịch vụ đô thị thông minh

Nền tảng Hue-S đã khẳng định vị thế là một công cụ phổ biến, được đông đảo công chức, viên chức, doanh nghiệp cũng như người dân tin dùng. Đến nay, 100% dịch vụ ĐTTM đã được tích hợp lên Hue-S và đi vào cuộc sống, thu hút sự tham gia rộng rãi của người dân và doanh nghiệp (Trung tâm Giám sát, 2024).

Số lượng người dùng Hue-S ấn tượng với hơn 1,3 triệu tài khoản đăng ký, trong đó có hơn 900.000 tài khoản của người dân Huế đã được xác thực qua VNeID, cùng với sự tham gia của hơn 400.000 tài khoản từ 62 tỉnh thành và 20 quốc gia nơi có cộng đồng người Huế sinh sống (Trung tâm Giám sát, 2024).

Để nâng cao sự tham gia của cộng đồng, Huế đã phát triển hệ thống “Phản ánh hiện trường” qua ứng dụng di động Hue-S, cho phép người dân báo cáo kịp thời các sự cố đô thị. Đây là một phần của Đề án phát triển dịch vụ ĐTTM, nhằm giải quyết hiệu quả các vấn đề mà người dân quan tâm và nâng cao sự hài lòng của cộng đồng.

Hiệu quả xử lý phản ánh khá cao, với 156.014 phản ánh được tiếp nhận, tỷ lệ xử lý hoàn thành trên 95% và mức độ hài lòng của người dân, doanh nghiệp đạt trên 90%. Riêng trong năm 2024, Trung tâm IOC đã tiếp nhận và xử lý gần 27.000 trên tổng số hơn 28.000 phản ánh, với tỷ lệ hài lòng từ mức chấp nhận trở lên đạt 95%. Bên cạnh đó, Tổng đài 19001075 cũng hoạt động tích cực, tiếp nhận và xử lý 37.939 cuộc gọi trong năm 2024, góp phần quan trọng vào việc hỗ trợ và giải đáp thắc mắc cho người dân (Trung tâm Giám sát, 2024). Song song với đó, thành phố Huế đã tích cực triển khai các giải pháp chính quyền điện tử và dịch vụ ĐTTM, đặc biệt là các dịch vụ công trực tuyến liên quan đến thủ tục hành chính về đất đai và cấp giấy phép xây dựng, được cung cấp thông qua Cổng Dịch vụ công thành phố Huế, giúp người dân và doanh nghiệp tiết kiệm thời gian và giảm bớt gánh nặng thủ tục hành chính.

Quản lý cảnh báo thiên tai

Thành phố Huế đang đẩy mạnh ứng dụng công nghệ vào công tác quản lý môi trường, đặc biệt là trong lĩnh vực giám sát và cảnh báo thiên tai. Một minh chứng cụ thể là việc triển khai các tháp báo lũ thông minh, là hệ thống sử dụng cảm biến đo mực nước điện tử kiểu tiếp xúc, kết nối truyền dữ liệu và tín hiệu cảnh báo qua công nghệ IoT với ứng dụng giám sát ngập lụt theo thời gian thực sẽ hỗ trợ cảnh báo sớm tình hình ngập cho cộng đồng, đồng thời sẽ cảnh báo cho chính quyền địa phương (thông qua SMS, Web) biết được diễn biến tình hình để chuẩn bị ứng phó cho khu vực khi cần thiết.

Nền tảng Hue-S cũng đóng vai trò là một kênh cảnh báo hiệu quả, đã phát đi 2.480 bản tin về thời tiết, thiên tai, bão lụt, thu hút gần 2 triệu lượt truy cập vào chức năng “Thời tiết thiên tai” (Trung tâm Giám sát, 2024). Bên cạnh đó, thông qua các kênh tiếp nhận thông tin, thành phố đã hỗ trợ ứng phó thực tế với hơn 2.500 cuộc gọi liên quan đến thiên tai, trong đó có 2.200 yêu cầu được Trung tâm IOC hỗ trợ tại chỗ và 300 yêu cầu được lực lượng địa phương cứu trợ kịp thời, đặc biệt hiệu quả trong đợt bão tháng 10/2024 (Trung tâm Giám sát, 2024).

Quản lý giám sát an ninh và an toàn thông tin

Thành phố Huế đang nỗ lực xây dựng hạ tầng số vững chắc và đặt trọng tâm vào an toàn thông tin như một yếu tố then chốt để thúc đẩy các ứng dụng ĐTTM trong tương lai. Một minh chứng cho sự phát triển hạ tầng này là hệ thống camera thông minh với hơn 650 thiết bị và 27 giải pháp trí tuệ nhân tạo (AI), đã chứng minh hiệu quả trong việc giám sát và xử lý hơn 60.000 trường hợp vi phạm giao thông, thu về khoản phạt trên 9,5 tỷ đồng. Hệ thống này còn đóng vai trò quan trọng trong công tác điều tra, hỗ trợ công an truy vết hơn 826 vụ án hình sự, cũng như giám sát và cảnh báo sớm hàng nghìn sự vụ cháy rừng và đốt rơm rạ (Trung tâm Giám sát, 2024). Bên cạnh đó, thành phố cũng đang nghiên cứu và thí điểm các giải pháp ứng dụng camera để giám sát trật tự vỉa hè, hướng đến việc giải quyết các vấn đề về nguồn lực và tạo sinh kế cho người dân.

 Hệ thống giao thông thông minh

Huế đã áp dụng thí điểm hệ thống đèn giao thông cảm biến điều khiển từ xa nhằm tối ưu hóa lưu lượng phương tiện và giảm thiểu ùn tắc tại các nút giao thông trọng điểm. Thông qua phần mềm điều khiển trung tâm, hệ thống này cho phép điều chỉnh linh hoạt thời gian, chu kỳ đèn và bật/tắt từ xa theo thời gian thực. Đặc biệt, công nghệ AI được tích hợp giúp tự động phân tích mật độ xe cộ tại từng hướng lưu thông, từ đó đưa ra quyết định điều phối chu kỳ đèn phù hợp nhằm đảm bảo giao thông thông suốt.

Mặt khác, thành phố đang có những định hướng phát triển một hệ thống giao thông “xanh”, “sạch”, an toàn, thân thiện với con người và môi trường, giảm phát thải và không gây ô nhiễm. Từ đầu năm 2024, “Dịch vụ xe đạp chia sẻ công cộng - HUE SMART BIKE” dần bao phủ các cung đường xanh và di sản Huế, xây dựng được 8 điểm phục vụ xe đạp công cộng dọc hai bờ sông Hương các điểm di tích và ở ga Huế để phục vụ khách du lịch. Thành phố khuyến khích, tạo điều kiện cho người dân sử dụng xe đạp như một lựa chọn di chuyển thuận tiện, thân thiện với môi trường, giảm tắc nghẽn giao thông trong đô thị.

Bảo tồn di sản

Thành phố Huế đã ứng dụng nhiều công nghệ số hiện đại nhằm bảo tồn và phát huy các giá trị di sản văn hóa, đồng thời mang đến những trải nghiệm mới mẻ, tiện lợi hơn cho du khách. Nhiều giải pháp công nghệ đã được triển khai như: hệ thống vé tham quan điện tử, ứng dụng di động “Di tích Huế” phục vụ chỉ đường và hướng dẫn tham quan tại khu vực Đại Nội, công nghệ định danh cổ vật và tổ chức các triển lãm số, trải nghiệm tham quan bằng công nghệ thực tế ảo VR 360 độ tại một số di tích, hệ thống quét mã QR tra cứu thông tin về các cổ vật và địa điểm đã được số hóa, cùng hệ thống thuyết minh tự động (Audio Guide). Ngoài ra, cơ sở dữ liệu về di sản cũng đang được số hóa một cách bài bản.

 Một số tồn tại hạn chế trong việc phát triển đô thị thông minh tại thành phố Huế

Thành phố Huế đã đạt được những bước tiến đáng ghi nhận trong việc xây dựng chính quyền điện tử và mô hình quản trị thông minh, với trọng tâm là Trung tâm Giám sát điều hành đô thị thông minh (HueIOC) và nền tảng số Hue-S. Tuy nhiên, mức độ tham gia của người dân vào hệ thống quản trị vẫn còn hạn chế, đặc biệt ở cấp cơ sở. Nhóm người cao tuổi và cư dân nông thôn vẫn gặp khó khăn trong việc tiếp cận và sử dụng các nền tảng thông minh do thiếu kỹ năng số và hỗ trợ cần thiết.

Các chức năng hỗ trợ người dân như tra cứu tình trạng giao thông theo thời gian thực hiện vẫn chủ yếu phục vụ cho mục đích quản lý, chưa được phổ cập rộng rãi hoặc tích hợp hiệu quả vào trải nghiệm người dùng.

Việc thiếu phổ biến hướng dẫn hành động sau cảnh báo thiên tai đã khiến công nghệ không phát huy hết vai trò hỗ trợ ứng phó.

Các dịch vụ đô thị thông minh tại Huế, đặc biệt qua nền tảng Hue-S, bước đầu đã phục vụ tốt cho lĩnh vực du lịch và quảng bá di sản. Tuy nhiên, đối với người dân địa phương, hiệu quả kinh tế từ các ứng dụng này còn hạn chế. Thiếu các tiện ích số hỗ trợ trực tiếp cho sản xuất, kinh doanh, việc làm hay tiêu dùng khiến người dân chưa thấy rõ lợi ích thực tiễn. Điều này ảnh hưởng đến động lực sử dụng dịch vụ, từ đó làm chậm quá trình lan tỏa mô hình kinh tế số trong cộng đồng dân cư.

Trong thời gian tới, thành phố Huế cần triển khai các giải pháp nhằm khắc phục những tồn tại hạn chế hiện nay và phát triển đô thị Huế ngày càng thông minh hơn. Các giải pháp cần tập trung vào hoàn thiện hạ tầng, cơ sở dữ liệu để phát triển đô thị thông minh, đồng thời đẩy mạnh phong trào "Bình dân học vụ số" thực hiện nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia nhằm nâng cao năng lực, trình độ, nhận thức của cán bộ, người dân trong việc phát triển đô thị thông minh, gắn việc phát triển kinh tế với bảo tồn các giá trị di sản, bản sắc của đô thị.

Tài liệu tham khảo

1. Sở Thông tin và Truyền thông TP. Huế – Trung tâm Giám sát, Điều hành Đô thị Thông minh. (2024). Báo cáo kết quả thực hiện nhiệm vụ năm 2024 và phương hướng, nhiệm vụ công tác năm 2025.

2. Sở Thông tin và Truyền thông TP. Huế – Trung tâm Giám sát, Điều hành Đô thị Thông minh. (2024). Hue Smart Bike.

3. UBND tỉnh Thừa Thiên Huế. (2018). Đề án “Phát triển dịch vụ ĐTTM trên địa bàn tỉnh Thừa Thiên Huế đến năm 2020, định hướng đến năm 2025”.