Kiến trúc nhà ở NTM Bắc Giang: Bản sắc truyền thống kết hợp giải pháp hiện đại

Giao thoa giữa truyền thống và hiện đại

Trong hành trình xây dựng nông thôn mới, tỉnh Bắc Giang đã có những bước chuyển mình rõ nét về kiến trúc nhà ở. Không còn nhiều hình ảnh nhà cấp 4 lụp xụp hay những ngôi nhà tạm bợ, người dân đã chủ động đầu tư xây dựng những ngôi nhà kiên cố, thẩm mỹ, tiện nghi, song vẫn gắn bó với yếu tố truyền thống.

Ông Nguyễn Văn Tứ tự hào chia sẻ về căn nhà 3 gian lợp ngói mới, dù sinh sống ở khu vực thành phố nhưng ông Thắng và gia đình lại lựa chọn xây nhà theo lối kiến trúc nhà gỗ kẻ truyền Bắc Bộ, gồm 3 gian, 2 trái, diện tích gần 100 m2, mái lợp ngói cổ.

Để tiết kiệm chi phí, gia đình ông cho xây dựng căn nhà hoàn toàn bằng bê tông, cốt thép thay thế gỗ tự nhiên. có thêm phần nhà phụ phía sau: “Gia đình tôi vẫn giữ kiến trúc nhà ba gian truyền thống, sử dụng cột gỗ lim cũ nhưng cải tạo thêm không gian phụ phía sau để tiện sinh hoạt. Vừa thoáng mát, vừa giữ được nếp nhà xưa.” Ông Tứ cho biết thêm.

Nhiều ngôi nhà tại các xã như Dĩnh Kế, Đồng Việt (Tp. Bắc Giang), Nghĩa Trung (Việt Yên) ... đang nổi bật lên với các mẫu nhà kết hợp giữa mái ngói đỏ truyền thống với các hình khối hiện đại. Một số hộ lựa chọn kiểu nhà chữ L, nhà mái lệch, sân vườn rộng rãi nhưng vẫn giữ màu sắc trầm, gần gũi với cảnh quan xung quanh.

Các kiến trúc sư tại địa phương cũng đã đóng vai trò không nhỏ trong việc định hướng thiết kế nhà ở phù hợp với từng hộ dân. Ông Trần Quốc Đạt – KTS cộng tác với Phòng Kinh tế hạ tầng huyện Lục Nam – chia sẻ: “Chúng tôi tư vấn dựa trên tập quán sinh hoạt, diện tích đất và điều kiện kinh tế của từng gia đình. Mục tiêu là tạo ra không gian sống bền vững, tiện ích, tiết kiệm năng lượng nhưng vẫn không phá vỡ nét đẹp làng quê.”

UBND tỉnh Bắc Giang đã ban hành Kế hoạch triển khai thực hiện Chỉ thị số 4/CT-TTg của Thủ tướng Chính phủ về việc định hướng phát triển quy hoạch kiến trúc nông thôn Việt Nam với mục tiêu tạo bản sắc và giữ gìn kiến trúc truyền thống nông thôn. Đồng thời, tỉnh Bắc Giang đã yêu cầu trong giai đoạn 2021–2025 các huyện đẩy mạnh phát triển các yếu tố tạo đô thị trên địa bàn, trên cơ sở tiềm năng của từng khu vực, làm cơ sở hình thành các đô thị nhỏ.

Gìn giữ để phát triển bền vững

Diện mạo nông thôn Bắc Giang khởi sắc như hôm nay là do tỉnh đã tập trung, huy động các nguồn lực xây dựng NTM trong hơn chục năm qua. Đến cuối năm 2024, toàn tỉnh có 180/209 xã đạt chuẩn nông thôn mới, trong đó nhiều địa phương đạt chuẩn nông thôn mới nâng cao và kiểu mẫu. Sự thay đổi trong kiến trúc nhà ở là một phần quan trọng của thành quả này.

Một số địa phương như Hiệp Hòa, Yên Dũng, Lục Ngạn đã ban hành bộ tiêu chí hướng dẫn mẫu nhà nông thôn, khuyến khích người dân lựa chọn các mẫu thiết kế phù hợp với thổ nhưỡng, phong tục tập quán. Cùng với đó, công tác tuyên truyền được đẩy mạnh, giúp người dân nhận thức rõ vai trò của kiến trúc trong nâng cao chất lượng sống và bảo vệ bản sắc địa phương.

Ông Dương Thanh Tùng, Bí thư Huyện ủy Hiệp Hòa chia sẻ: “Kiến trúc nhà ở là yếu tố không thể tách rời trong xây dựng nông thôn mới. Địa phương luôn lồng ghép tiêu chí kiến trúc cảnh quan vào quy hoạch khu dân cư, vận động người dân xây dựng nhà ở phù hợp, có tính kết nối, không phá vỡ quy hoạch chung.”

Không chỉ ở cấp xã, lãnh đạo tỉnh Bắc Giang cũng xác định rõ tầm quan trọng của yếu tố kiến trúc trong chương trình nông thôn mới. Những năm qua, cùng với sự phát triển kinh tế - xã hội mạnh mẽ, diện mạo nông thôn đã ngày càng khởi sắc đã đem lại những thay đổi đáng kể về đời sống, hạ tầng kỹ thuật cũng như cảnh quan môi trường nhiều vùng nông thôn.

Đại diện Sở Xây dựng Bắc Giang cho biết: “Chúng tôi đang xây dựng định hướng kiến trúc vùng nông thôn gắn với đặc trưng văn hóa của từng khu vực. Bản sắc không nên chỉ nằm trong ký ức, mà cần được đưa vào từng mái nhà, hàng rào, góc sân.”

Sự chuyển biến trong kiến trúc nhà ở nông thôn mới tại Bắc Giang là minh chứng rõ nét cho cách tiếp cận phát triển gắn với bản sắc. Không chỉ đơn thuần là xây dựng những ngôi nhà đẹp hơn, khang trang hơn, mà còn là hành trình gìn giữ tinh thần làng quê trong từng viên gạch, mái ngói. Những ngôi nhà mới mọc lên hôm nay sẽ là nền tảng cho một diện mạo nông thôn văn minh, bền vững – nơi hiện đại và truyền thống cùng song hành.