Phát triển du lịch bền vững: Sự cân đối hài hòa của hạ tầng cứng và hạ tầng mềm trong du lịch

Cơ sở hạ tầng cứng

Cơ sở hạ tầng cứng bao gồm các công trình vật chất như đường sá, cầu cống, cơ sở lưu trú (khách sạn, resort), các khu vui chơi giải trí, và những tiện ích cần thiết khác phục vụ cho nhu cầu của khách du lịch. Đây là những yếu tố cốt lõi, là điều kiện tiên quyết để phát triển du lịch, tạo điều kiện thuận lợi cho việc di chuyển, lưu trú và trải nghiệm của du khách. Một cơ sở hạ tầng cứng phát triển mạnh mẽ không chỉ giúp nâng cao chất lượng dịch vụ, mà còn góp phần quảng bá hình ảnh địa phương, thu hút đầu tư và tạo ra sự thuận lợi trong giao thông, góp phần làm tăng sự hài lòng và trải nghiệm tích cực cho du khách. 

Cơ sở hạ tầng mềm

Bên cạnh cơ sở hạ tầng cứng, cơ sở hạ tầng mềm cũng đóng một vai trò không kém phần quan trọng. Đây bao gồm các yếu tố như dịch vụ du lịch, văn hóa, giáo dục, truyền thông và thông tin du lịch. Cơ sở hạ tầng mềm giúp tạo nên bản sắc văn hóa, giá trị tinh thần cho điểm đến, qua đó thu hút và giữ chân du khách. Dịch vụ du lịch chất lượng cao, sự hiểu biết sâu sắc về văn hóa địa phương, khả năng giao tiếp và cung cấp thông tin chính xác, kịp thời cho du khách là những yếu tố then chốt tạo nên sự khác biệt cho mỗi điểm đến. Ví dụ, Nhật Bản là quốc gia nổi tiếng với cách họ tôn trọng và bảo tồn văn hóa truyền thống, kết hợp với việc cung cấp dịch vụ khách hàng xuất sắc, đã làm nên thương hiệu du lịch độc đáo và hấp dẫn.

Việc phân biệt rõ ràng giữa cơ sở hạ tầng cứng và cơ sở hạ tầng mềm trong lĩnh vực phát triển du lịch là một bước quan trọng và cần thiết, bởi lẽ mỗi loại đóng vai trò khác nhau nhưng cùng nhau tạo nên một hệ thống hỗ trợ toàn diện cho sự phát triển và thành công của ngành du lịch. Sự phân biệt này làm rõ ràng một số vấn đề cơ bản và cung cấp một khung cơ sở để lập kế hoạch, triển khai và quản lý các nguồn lực hiệu quả.

Phân biệt giữa hạ tầng cứng và mềm giúp làm rõ vai trò và mục tiêu cụ thể của từng loại trong việc hỗ trợ và thúc đẩy du lịch, từ đó giúp lập kế hoạch và ưu tiên đầu tư một cách hiệu quả. Mỗi loại hạ tầng đòi hỏi nguồn lực và chuyên môn khác nhau để phát triển và bảo trì. Việc phân biệt giúp các nhà hoạch định chính sách và quản lý điểm đến phân bổ nguồn lực một cách tối ưu, cân nhắc đến cả chi phí và hiệu quả. Cơ sở hạ tầng mềm nhấn mạnh vào yếu tố con người và dịch vụ, giúp thúc đẩy sự phát triển bền vững thông qua việc nâng cao chất lượng trải nghiệm du khách và sự hài lòng. Điều này là yếu tố quan trọng để xây dựng sự trung thành và khuyến khích du khách quay trở lại. Trong một thế giới đang nhanh chóng thay đổi, cơ sở hạ tầng mềm cho phép ngành du lịch phản ứng linh hoạt hơn với các xu hướng mới, thay đổi trong hành vi và mong muốn của du khách, đồng thời giúp giảm thiểu rủi ro và thách thức từ môi trường bên ngoài.

Phân biệt rõ ràng giữa hạ tầng cứng và mềm tạo điều kiện cho việc đổi mới và áp dụng công nghệ mới, nhất là trong cơ sở hạ tầng mềm, qua đó tăng cường khả năng cạnh tranh của điểm đến.Vì vậy, sự phân biệt giữa cơ sở hạ tầng cứng và mềm không chỉ làm rõ các vấn đề về lập kế hoạch và đầu tư mà còn là yếu tố quan trọng để đảm bảo sự phát triển toàn diện và bền vững của ngành du lịch. Các quốc gia có nền du lịch phát triển bền vững thường áp dụng một loạt các chiến lược để cân đối và chú trọng vào cả hạ tầng cứng và hạ tầng mềm. Cách tiếp cận này không chỉ nhấn mạnh việc tạo ra một trải nghiệm du lịch chất lượng cao mà còn đảm bảo rằng sự phát triển du lịch không làm tổn hại đến nguồn tài nguyên tự nhiên, văn hóa và xã hội địa phương. Dưới đây là một số kinh nghiệm từ các quốc gia thành công trong việc phát triển du lịch bền vững.

Costa Rica tập trung vào việc phát triển cơ sở hạ tầng du lịch mà không gây hại cho môi trường. Các khu nghỉ dưỡng và khách sạn thường xuyên áp dụng các biện pháp xây dựng xanh và tiết kiệm năng lượng. Quốc gia này đã thành công trong việc xây dựng thương hiệu du lịch dựa trên bảo tồn thiên nhiên và phát triển cộng đồng. Costa Rica cũng đầu tư vào chương trình đào tạo về du lịch bền vững cho doanh nghiệp và cộng đồng địa phương.

New Zealand phát triển hạ tầng du lịch với việc duy trì cảnh quan tự nhiên và tôn trọng môi trường, bao gồm cả việc quản lý lượng khách du lịch tại các điểm đến quan trọng để tránh quá tải. Quốc gia này chú trọng vào việc tạo ra các trải nghiệm du lịch đặc sắc và bền vững, như du lịch phiêu lưu và du lịch sinh thái, cùng với việc quảng bá văn hóa Māori. New Zealand cũng nhấn mạnh vào việc giáo dục và đào tạo nguồn nhân lực trong ngành du lịch.

Iceland đã đầu tư vào cơ sở hạ tầng để hỗ trợ sự tăng trưởng du lịch, bao gồm việc cải thiện giao thông và lưu trú, đồng thời giữ gìn cảnh quan tự nhiên qua việc giới hạn số lượng du khách tại các địa điểm nhạy cảm về môi trường. Quốc gia này tập trung vào việc phát triển du lịch dựa trên trải nghiệm văn hóa và tự nhiên độc đáo, kết hợp với việc nâng cao nhận thức về bảo vệ môi trường qua các chương trình giáo dục du lịch.

Bhutan tiếp cận du lịch một cách cẩn thận, với việc kiểm soát chặt chẽ số lượng du khách thông qua chính sách "High Value, Low Impact" để bảo vệ môi trường và cảnh quan tự nhiên. Quốc gia này đặc biệt chú trọng vào việc bảo tồn văn hóa và truyền thống, với việc đầu tư vào giáo dục và đào tạo cho người dân địa phương về tầm quan trọng của việc bảo tồn di sản văn hóa trong khi phát triển du lịch

Trong chiến lược phát triển du lịch, việc đầu tư và phát triển cân đối giữa cơ sở hạ tầng cứng và mềm là hết sức quan trọng. Cơ sở hạ tầng cứng tạo dựng nền tảng vững chắc cho sự phát triển, trong khi cơ sở hạ tầng mềm góp phần tạo nên bản sắc và sự độc đáo cho mỗi điểm đến. Một chiến lược du lịch thành công là chiến lược biết cách kết hợp hài hòa giữa hai yếu tố này, từ đó tạo ra sự thu hút bền vững, đảm bảo trải nghiệm tốt nhất cho du khách và góp phần vào sự phát triển chung của kinh tế - xã hội.

Sự khác biệt giữa cơ sở hạ tầng để phát triển du lịch và cơ sở hạ tầng phát triển đô thị

Cơ sở hạ tầng cứng cho phát triển du lịch và cơ sở hạ tầng cứng cho phát triển đô thị đều đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ và thúc đẩy sự phát triển kinh tế - xã hội. Tuy nhiên, giữa hai loại hạ tầng này có những khác biệt cơ bản về mục tiêu, chức năng và người sử dụng, phản ánh qua các đặc điểm và yêu cầu riêng biệt của mỗi lĩnh vực.

Mục tiêu và chức năng 

Cơ sở hạ tầng cứng cho phát triển du lịch thường được thiết kế và phát triển với mục tiêu chính là thu hút và phục vụ du khách. Điều này bao gồm việc cung cấp các tiện ích và dịch vụ như lưu trú, giải trí, ẩm thực, và vận chuyển tiện lợi đến các điểm du lịch. Cơ sở hạ tầng này nhấn mạnh vào sự thoải mái, tiện nghi và trải nghiệm đặc biệt cho du khách, thường tập trung vào những khu vực có giá trị du lịch cao.

Cơ sở hạ tầng cứng cho phát triển đô thị, ngược lại, được xây dựng nhằm mục đích hỗ trợ cuộc sống hàng ngày của cư dân đô thị và thúc đẩy hoạt động kinh tế. Cơ sở hạ tầng này bao gồm hệ thống giao thông đô thị, nhà ở, cơ sở giáo dục, y tế, và các tiện ích công cộng khác. Chức năng chính là đảm bảo sự vận hành trơn tru của đô thị và nâng cao chất lượng sống cho cư dân.

Người sử dụng

Cơ sở hạ tầng cứng cho phát triển du lịch chủ yếu phục vụ cho du khách, bao gồm cả khách du lịch trong nước và quốc tế. Điều này đòi hỏi sự linh hoạt và khả năng thích ứng cao với các yêu cầu đa dạng và thay đổi theo mùa của người sử dụng.

Trong khi đó, cơ sở hạ tầng cứng cho phát triển đô thị lại tập trung phục vụ cư dân địa phương, bao gồm cả những người sống và làm việc trong đô thị đó. Do đó, yêu cầu về tính bền vững và khả năng đáp ứng nhu cầu dài hạn là rất cao.

Tính chất và yêu cầu đặc thù 

Cơ sở hạ tầng du lịch cần phải tạo ra sự thu hút bằng cách phản ánh bản sắc văn hóa địa phương, cảnh quan tự nhiên và giá trị lịch sử. Sự đầu tư vào cơ sở hạ tầng này cũng cần phải cân nhắc đến việc bảo tồn và phát triển bền vững.

Trái lại, cơ sở hạ tầng đô thị yêu cầu tính hiệu quả, tiện ích và sự an toàn cao để phục vụ cho nhu cầu sống, làm việc và di chuyển hàng ngày của cư dân. Điều này đòi hỏi một lập kế hoạch tổng thể và chiến lược phát triển dài hạn, tích hợp các yếu tố kỹ thuật, xã hội và môi trường.

Dù cả hai loại cơ sở hạ tầng đều quan trọng cho sự phát triển kinh tế - xã hội, nhưng chúng phục vụ cho các mục tiêu, chức năng và nhóm người sử dụng khác nhau, dẫn đến các yêu cầu và đặc điểm thiết kế riêng biệt. Hiểu rõ sự khác biệt này giúp các nhà quy hoạch và chiến lược có thể phân bổ nguồn lực một cách hiệu quả, tối ưu hóa lợi ích và đạt được mục tiêu phát triển bền vững. Bên cạnh đó, sự khác biệt giữa cơ sở hạ tầng cứng cho phát triển du lịch và cơ sở hạ tầng cứng cho phát triển đô thị không chỉ dừng lại ở mục tiêu và nhóm người sử dụng, mà còn mở rộng ra cách thức đầu tư, quản lý và khai thác. Việc hiểu rõ những khác biệt này sẽ hỗ trợ trong việc định hình chiến lược đầu tư và phát triển cho mỗi lĩnh vực.

Đầu tư vào cơ sở hạ tầng cứng cho phát triển du lịch

Tính linh hoạt và đa dạng: Đầu tư vào cơ sở hạ tầng du lịch thường cần tính linh hoạt cao để phản ánh sự đa dạng của du khách và mùa du lịch. Các dự án có thể bao gồm việc xây dựng khu nghỉ dưỡng, công viên giải trí, bảo tàng, và các công trình phục vụ giải trí khác và luôn luôn phải tính đến sự mở rộng, thu hẹp và chuyển đổi, thích nghi với điều kiện thực tiễn.

Chú trọng trải nghiệm người dùng: Đầu tư thường tập trung vào việc tạo ra những trải nghiệm độc đáo và khó quên cho du khách, bao gồm cả việc bảo tồn và tôn vinh văn hóa địa phương. Người dùng và nhu cầu, khả năng chi trả của họ được xem là những tiêu chuẩn cơ bản để định hình chiến lược thiết kế các công trình hạ tầng cứng.

Khai thác cơ sở hạ tầng du lịch: Cơ sở hạ tầng du lịch cần được bảo dưỡng thường xuyên để đảm bảo chất lượng dịch vụ và trải nghiệm cho du khách. Việc khai thác cần linh hoạt để phản ánh mùa du lịch và thay đổi nhanh chóng trong sở thích của du khách. Cần có sự đầu tư vào truyền thông và quảng bá để thu hút du khách.

Đầu tư vào cơ sở hạ tầng cứng cho phát triển đô thị

Tính ổn định và dài hạn: Đầu tư vào cơ sở hạ tầng đô thị đòi hỏi tính ổn định và tập trung vào nhu cầu dài hạn của cư dân, bao gồm việc xây dựng đường sá, cầu cống, hệ thống thoát nước, và các tiện ích công cộng khác. Vấn đề đầu tư cơ sở hạ tầng cứng cho đô thị thường căn cứ vào số dân và mức độ định hướng phát triển theo quy hoạch, mức độ đô thị hóa từng vùng. Việc này sẽ tương đối mất thời gian do phụ thuộc vào lượng dân cư tại địa phương và đòi hỏi tính dài hạn trong các giải pháp quy hoạch.

Tối ưu hóa không gian sống: Đầu tư thường tập trung vào việc nâng cao chất lượng sống, với sự quan tâm đặc biệt đến môi trường, an toàn và khả năng tiếp cận dịch vụ công. Ngân sách từ chính phủ và nguồn vốn công thường là chính yếu trong việc tài trợ cho các dự án hạ tầng đô thị. Quản lý dự án và bảo trì thường do các cơ quan nhà nước đảm nhận, với sự tham gia của cộng đồng địa phương.

Khai thác cơ sở hạ tầng đô thị: Cơ sở hạ tầng đô thị đòi hỏi một lịch trình bảo dưỡng dài hạn và ổn định để đảm bảo sự an toàn và tiện ích cho cư dân. Việc khai thác thường tập trung vào việc duy trì sự vận hành hiệu quả của đô thị và đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội.

Sự khác biệt giữa hai loại hạ tầng này đòi hỏi một cách tiếp cận đầu tư, quản lý, và khai thác khác nhau, phản ánh qua các mục tiêu, chức năng và đối tượng phục vụ cụ thể. Việc nhận diện và hiểu rõ những khác biệt này sẽ giúp các nhà quy hoạch và chính sách định hình chiến lược phù hợp để tối ưu hóa hiệu quả đầu tư và phát triển bền vững cho cả hai lĩnh vực.

Sự phát triển tích hợp

Khi cơ sở hạ tầng phục vụ mục đích du lịch trùng lặp với cơ sở hạ tầng phục vụ đô thị, việc xác định, thiết kế, đầu tư và quản lý vận hành của chúng yêu cầu một sự cân nhắc kỹ lưỡng và chi tiết để tối ưu hóa hiệu quả sử dụng và đáp ứng đúng nhu cầu của cả du khách lẫn cư dân địa phương. Dưới đây là một số khía cạnh cụ thể cần được xem xét:

Nội dung và nhiệm vụ thiết kế

Phục vụ du lịch: Thiết kế phải chú trọng đến việc tạo ra không gian và trải nghiệm độc đáo cho du khách. Điều này bao gồm việc lồng ghép yếu tố văn hóa địa phương, cảnh quan tự nhiên, và các điểm nhấn kiến trúc đặc sắc. Thiết kế cũng cần đảm bảo sự thuận tiện và dễ dàng tiếp cận cho du khách từ mọi nơi.

Phục vụ đô thị: Nhiệm vụ thiết kế chủ yếu tập trung vào việc đáp ứng nhu cầu sinh hoạt hàng ngày của cư dân, đảm bảo an ninh, an toàn, và tính bền vững. Các yếu tố như hiệu quả sử dụng năng lượng, tiện ích công cộng, và giao thông vận tải được ưu tiên cao.

Mức độ đầu tư xây dựng

Phục vụ du lịch: Đầu tư vào cơ sở hạ tầng du lịch thường tập trung vào việc nâng cấp và phát triển các khu vực có tiềm năng thu hút khách du lịch, như khu vui chơi giải trí, khu lưu trú, và các điểm tham quan. Mức đầu tư có thể rất cao tùy thuộc vào quy mô và mục tiêu thu hút du lịch.

Phục vụ đô thị: Đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng đô thị thường mang tính chiến lược và dài hạn, bao gồm việc phát triển giao thông đô thị, cải thiện hệ thống cấp thoát nước, xây dựng nhà ở và các tiện ích công cộng khác. Mức đầu tư phải cân nhắc kỹ lưỡng để đảm bảo hiệu quả và phục vụ lợi ích chung.

Quản lý vận hành

Phục vụ du lịch: Quản lý và vận hành cơ sở hạ tầng du lịch đòi hỏi sự chú trọng vào chất lượng dịch vụ, sự hài lòng của khách du lịch và bảo tồn giá trị văn hóa - môi trường. Cần có sự linh hoạt trong quản lý để thích ứng với sự biến động theo mùa và xu hướng du lịch.

Phục vụ đô thị: Quản lý vận hành cơ sở hạ tầng đô thị nhấn mạnh vào sự ổn định, bền vững, và khả năng phục vụ lâu dài cho cư dân. Việc quản lý bao gồm cả bảo trì, nâng cấp cơ sở hạ tầng và đảm bảo tiện ích công cộng hoạt động hiệu quả.

Việc phân định rõ ràng giữa hạ tầng cứng và mềm trong quản trị du lịch không chỉ tạo ra sự minh bạch mà còn giúp tối ưu hóa việc đầu tư vào từng loại hạ tầng một cách hiệu quả. Trong một số khu vực như các khu vực sinh thái, môi trường rừng, và khu bảo tồn, hạ tầng mềm thường được coi là động lực chính để thúc đẩy phát triển du lịch bền vững.

Đầu tư mạnh cho hạ tầng mềm

Bảo tồn và bảo vệ môi trường: Các khu vực sinh thái, môi trường rừng, và khu bảo tồn thường cần sự chăm sóc và bảo vệ đặc biệt để du lịch có thể phát triển mà không gây hại cho môi trường. Việc đầu tư vào hạ tầng mềm như chương trình bảo tồn động vật hoang dã, giáo dục môi trường và chăm sóc cộng đồng là rất quan trọng.

Trải nghiệm du lịch sáng tạo: Đầu tư vào hạ tầng mềm có thể tạo ra các trải nghiệm du lịch độc đáo và sáng tạo, như các chương trình giáo dục môi trường, du lịch sinh học, và các hoạt động gắn với văn hóa địa phương. Điều này không chỉ thu hút du khách mà còn tạo ra thu nhập cho cộng đồng địa phương.

Xây dựng nền tảng cho hạ tầng cứng

Phát triển cơ sở lưu trú và du lịch: Khi hạ tầng mềm được đầu tư đúng mức, nhu cầu cho các cơ sở lưu trú và du lịch mới sẽ tăng lên. Điều này tạo ra một cơ hội cho việc phát triển cơ sở hạ tầng cứng như khách sạn, khu nghỉ dưỡng, và các điểm tham quan du lịch.

Tăng cường tiện ích và dịch vụ: Phát triển hạ tầng mềm có thể tạo ra nhu cầu cho các tiện ích và dịch vụ phụ trợ như giao thông, thương mại, và giải trí. Điều này có thể đẩy mạnh việc đầu tư vào cơ sở hạ tầng cứng như đường sá, sân bay, và trung tâm mua sắm.

Chiến lược phát triển đa chiều

Đầu tư song song

Trong một số trường hợp, việc đầu tư cơ sở hạ tầng cứng có thể làm nền tảng để phát triển hạ tầng mềm sau này. Ngược lại, đầu tư vào hạ tầng mềm có thể thúc đẩy nhu cầu cho cơ sở hạ tầng cứng. Chiến lược phát triển đa chiều giúp tối ưu hóa sự tương tác giữa hai loại hạ tầng này. Quan trọng là phải có sự linh hoạt trong việc điều chỉnh chiến lược đầu tư dựa trên nhu cầu và điều kiện cụ thể của mỗi khu vực. Việc đánh giá và điều chỉnh liên tục giữa hạ tầng cứng và mềm là cần thiết để đảm bảo sự phát triển bền vững của du lịch.

Khi cơ sở hạ tầng cùng phục vụ cả hai mục đích, việc lập kế hoạch và triển khai yêu cầu một sự kết hợp tinh tế giữa các yếu tố thiết kế, đầu tư và quản lý, sao cho cả du khách lẫn cư dân đều có thể hưởng lợi. Sự phối hợp này đòi hỏi một cái nhìn tổng thể và chiến lược, cũng như sự thấu hiểu sâu sắc về đặc điểm và nhu cầu của từng nhóm người sử dụng, để đảm bảo sự phát triển bền vững và hài hòa giữa du lịch và đời sống đô thị.

Thực trạng tại Việt Nam

Sự tách biệt trong đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng giữa phát triển đô thị và phát triển du lịch, đặc biệt tại các đô thị ven biển, thường dẫn đến những hậu quả như lãng phí nguồn lực, thiếu tính hiệu quả và bền vững trong quản lý đô thị và phát triển du lịch. Điều này càng trở nên rõ ràng khi các đô thị ven biển có tiềm năng lớn trong việc thu hút khách du lịch nhờ vào vị trí đắc địa, cảnh quan thiên nhiên và nguồn văn hóa phong phú.

Thiếu tính tổng thể

Sự thiếu hợp lý trong quy hoạch và đầu tư phát triển đô thị không tính đến yếu tố du lịch, dẫn đến cơ sở hạ tầng không đáp ứng được nhu cầu đa dạng của khách du lịch và cư dân địa phương, ảnh hưởng đến trải nghiệm du lịch và chất lượng sống.

Thiếu ý thức về tầm quan trọng của sự đồng bộ: Một trong những nguyên nhân chính là thiếu sự nhận thức đầy đủ về tầm quan trọng của việc phát triển đồng bộ cơ sở hạ tầng cứng và mềm trong việc thúc đẩy phát triển du lịch.'

Lãng phí nguồn lực

Việc xây dựng các dự án hạ tầng riêng biệt mà không có sự tích hợp và tối ưu hóa chung có thể gây lãng phí lớn về mặt tài chính và nguồn lực, cũng như không tận dụng được lợi thế tổng hợp của cả hai lĩnh vực. Việc không lồng ghép cơ sở hạ tầng cứng và mềm cho phát triển du lịch vào trong quy hoạch đô thị có thể khiến các đô thị ven biển bỏ lỡ cơ hội tận dụng tiềm năng du lịch, góp phần vào sự phát triển kinh tế và xã hội.

Sự thiếu vắng của một quy hoạch tổng thể

Việc phát triển các đô thị ven biển ở Việt Nam thường thiếu một tầm nhìn tổng thể, nơi mà cơ sở hạ tầng cứng và mềm được quy hoạch và phát triển một cách đồng bộ, với mục tiêu phục vụ cả nhu cầu của cư dân lẫn du khách. Sự tách biệt trong quy hoạch làm cho việc phát triển du lịch không đạt được hiệu quả tối ưu, cản trở sự tăng trưởng kinh tế và phát triển xã hội.

Thiếu kết nối giữa cơ sở hạ tầng cứng và mềm: Cơ sở hạ tầng cứng (như đường sá, cầu cống, khu vực công cộng) và cơ sở hạ tầng mềm (bao gồm dịch vụ, văn hóa, và truyền thông) không được phát triển một cách có chiến lược để hỗ trợ lẫn nhau. Sự thiếu kết nối này làm giảm chất lượng dịch vụ du lịch và hạn chế trải nghiệm của khách du lịch.

Quản lý và vận hành không hiệu quả: Việc thiếu một hệ thống quản lý và vận hành đồng bộ giữa cơ sở hạ tầng phục vụ đô thị và du lịch dẫn đến hiệu suất làm việc không cao, lãng phí nguồn lực và kém hiệu quả trong việc tận dụng tiềm năng du lịch.

Rào cản về ngân sách và ưu tiên đầu tư

Sự cạnh tranh về nguồn lực tài chính giữa các dự án phát triển đô thị và dự án phát triển du lịch thường dẫn đến việc ưu tiên đầu tư cho phát triển đô thị, bỏ qua các nhu cầu đặc thù của du lịch. Sự thiếu phối hợp giữa chính quyền địa phương, các doanh nghiệp và cộng đồng trong việc quy hoạch và phát triển cơ sở hạ tầng cũng là một nguyên nhân chính. Mỗi bên thường tập trung vào lợi ích và mục tiêu riêng, mà không hướng tới một mục tiêu chung là phát triển du lịch bền vững

Việc thiếu chiến lược đầu tư và định hướng phát triển cho cả hạ tầng cứng và mềm có thể dẫn đến lúng túng trong việc kêu gọi đầu tư và quản trị hiệu quả vốn đầu tư trong ngành du lịch. Điều này có thể dẫn đến một số vấn đề sau:

Thiếu điều hướng - Không rõ ràng về mục tiêu và ưu tiên: Thiếu chiến lược có thể làm cho các cơ quan chức năng và doanh nghiệp trong ngành du lịch mất phương hướng về mục tiêu và ưu tiên phát triển. Điều này có thể dẫn đến sự lạc hậu trong việc kêu gọi đầu tư và sử dụng vốn đầu tư không hiệu quả.

Rủi ro đầu tư: Thiếu chiến lược có thể dẫn đến việc đầu tư vào các dự án không khả thi hoặc không phù hợp với nhu cầu thực tế của thị trường du lịch. Điều này có thể tạo ra rủi ro lớn cho các nhà đầu tư và dẫn đến sự lãng phí vốn đầu tư.

Thiếu sự hợp tác và liên kết: Thiếu chiến lược có thể làm cho các bên liên quan trong ngành du lịch không cùng nhìn nhận và hành động theo một hướng chung. Sự thiếu hợp tác và liên kết có thể làm cho việc kêu gọi và quản trị vốn đầu tư trở nên phức tạp và không hiệu quả.

Việc đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng phục vụ cho phát triển các đô thị, đặc biệt là các đô thị ven biển tại Việt Nam, mà chưa được lồng ghép một cách hiệu quả với cơ sở hạ tầng cứng và cơ sở hạ tầng mềm dành cho phát triển du lịch, là một thực trạng đáng chú ý. Sự thiếu sót này không chỉ ảnh hưởng đến tiềm năng phát triển du lịch mà còn gây ra nhiều hệ quả tiêu cực khác trong việc quy hoạch và phát triển bền vững các thành phố ven biển.

Dưới đây là phân tích sự thiếu sót của thực trạng này và lý do vì sao sự phát triển du lịch đường chưa tạo thành hệ thống đồng bộ và chưa được cân nhắc đầu tư thích đáng. Sự thiếu sót trong việc lồng ghép cơ sở hạ tầng cứng và mềm cho phát triển đô thị và du lịch tại các thành phố ven biển của Việt Nam không chỉ hạn chế sự phát triển của ngành du lịch mà còn ảnh hưởng tiêu cực đến sự phát triển bền vững của các đô thị. Để khắc phục tình trạng này, cần có sự chuyển đổi trong quy hoạch và phương pháp tiếp cận, đặt sự phát triển đồng bộ cơ sở hạ tầng cứng và mềm làm trọng tâm, cùng với sự hợp tác chặt chẽ giữa tất cả các bên liên quan.

Ví dụ minh họa

Việc quy hoạch một tuyến đường có thể được tiếp cận khác nhau tùy thuộc vào mục tiêu và ưu tiên của việc phát triển đô thị và du lịch. Dưới đây là ba ví dụ phân tích về cách tiếp cận và ảnh hưởng đến mức độ đầu tư, thiết kế và xây dựng:

Tuyến đường quy hoạch cho sự phát triển đô thị

Mục tiêu và ưu tiên: Tăng cường kết nối các khu chức năng trong thành phố để giảm tắc nghẽn giao thông và tạo ra môi trường sống thuận tiện cho cư dân.
Phát triển các khu vực dân cư và kinh doanh xung quanh tuyến đường để tạo ra các trung tâm đô thị mới.

Mức độ đầu tư: Đầu tư lớn vào việc mở rộng và nâng cấp hạ tầng giao thông như đường bộ, hầm lối đi bộ, và các phương tiện giao thông công cộng như tàu điện ngầm hoặc xe buýt nhanh. Cần đầu tư vào các công trình phục vụ cộng đồng như công viên, khu vui chơi, và các tiện ích công cộng.

Thiết kế và xây dựng: Thiết kế tuyến đường để tối ưu hóa lưu thông giao thông và tiện ích cho người đi bộ và xe cộ. Xây dựng các tòa nhà cao tầng và các khu dân cư và thương mại ven đường để tối đa hóa sử dụng đất.

Tuyến đường quy hoạch làm cơ sở hạ tầng cứng cho phát triển du lịch

Mục tiêu và ưu tiên: Tăng cường kết nối giữa các điểm du lịch chính và cung cấp một hệ thống giao thông thuận tiện cho khách du lịch. Phát triển các tiện ích và dịch vụ du lịch dọc theo tuyến đường để tạo ra trải nghiệm du lịch đa dạng và thu hút khách du lịch.

Mức độ đầu tư: Đầu tư vào việc xây dựng và cải thiện các con đường, đường bộ và hầm lối đi bộ để kết nối các điểm du lịch và tạo ra hành trình du lịch thuận lợi. Cần đầu tư vào các cơ sở hạ tầng du lịch như khách sạn, nhà hàng, cửa hàng và dịch vụ du lịch để cung cấp trải nghiệm đầy đủ cho khách du lịch.

Thiết kế và xây dựng: Thiết kế tuyến đường để tạo ra một hành trình du lịch hấp dẫn và thuận tiện, với các điểm dừng và tham quan hiệu quả. Xây dựng các cơ sở hạ tầng du lịch với kiến trúc và thiết kế đặc trưng, phản ánh văn hóa và bản sắc địa phương.

Kết hợp cả hai tiếp cận

Mục tiêu và ưu tiên: Tạo ra một hệ thống giao thông linh hoạt và hiệu quả để phục vụ cả cư dân địa phương và khách du lịch. Phát triển các điểm du lịch kết hợp với cơ sở hạ tầng đô thị để tạo ra một trải nghiệm du lịch toàn diện. Ưu tiên xây dựng trải nghiệm cho khách du lịch về cảnh sắc địa phương, sự an toàn và đồng thời tạo niềm tự hào về văn hóa, tính nơi chốn cộng đồng cho người dân bản địa. Ưu tiên vào sự thân thiện, an toàn và tính chất gần gũi với môi trường tự nhiên.

Mức độ đầu tư: Đầu tư đồng đều vào cả hai mục tiêu, bao gồm cải thiện hạ tầng giao thông và xây dựng cơ sở hạ tầng du lịch. Phát triển các nội dung liên quan đến sự hỗ trợ về giao thông tiếp cận, các loại hình phương tiện chuyển tiếp hoặc các không gian hạ tầng, cảnh quan. Cần phối hợp giữa các nguồn lực và đầu tư để đảm bảo cả hai tiêu chí đều được đạt được mức độ hiệu quả thực tiễn. 

Thiết kế và xây dựng: Thiết kế tuyến đường để tối ưu hóa sử dụng cho cả việc đi lại hàng ngày và trải nghiệm du lịch. Xây dựng các cơ sở hạ tầng du lịch phù hợp với nhu cầu của cả cư dân địa phương và khách du lịch, vừa đảm bảo tính chất độc đáo và thu hút của điểm du lịch. Điều này cho phép vừa nâng cao các tiêu chuẩn xây dựng hạ tầng cơ bản, vừa cập nhật thêm các giá trị trải nghiệm và nhu cầu của du khách cần được đáp ứng, từ những công nghệ xây dựng cơ bản đến các phương pháp xây dựng thân thiện với môi trường. 

Ví dụ phân tích đã cho thấy sự đa dạng và linh hoạt trong cách tiếp cận và ảnh hưởng đến mức độ đầu tư, thiết kế và xây dựng của từng tuyến đường. Đối với việc phát triển đô thị, tập trung vào việc tạo ra một môi trường sống và làm việc thuận tiện và hiệu quả là cần thiết. Điều này đòi hỏi đầu tư lớn vào hạ tầng giao thông và các tiện ích công cộng, cùng với việc thiết kế tối ưu hóa để tạo ra một thành phố hiện đại và bền vững.

Trong khi đó, khi quan tâm đến phát triển du lịch, việc tạo ra các tuyến đường kết nối các điểm du lịch chính và cung cấp một hệ thống giao thông thuận tiện cho khách du lịch là rất quan trọng. Đầu tư vào hạ tầng giao thông và các cơ sở du lịch như khách sạn và nhà hàng cũng đóng vai trò quan trọng để tạo ra một trải nghiệm du lịch đa dạng và thu hút.

Kết hợp cả hai tiếp cận giúp tạo ra một hệ thống giao thông linh hoạt và hiệu quả để phục vụ cả cư dân địa phương và khách du lịch. Đồng thời, phát triển các điểm du lịch kết hợp với cơ sở hạ tầng đô thị sẽ tạo ra một trải nghiệm du lịch toàn diện, kích thích sự phát triển kinh tế và xã hội của khu vực.

Cơ hội đem lại từ sự tích hợp

Dưới góc độ kinh tế học đô thị, việc phát triển cả hạ tầng cứng và mềm trong lĩnh vực du lịch mang lại nhiều lợi ích quan trọng cho cả du khách và cư dân địa phương, cũng như cho sự phát triển bền vững của đô thị.

Tạo ra cơ hội kinh doanh và tăng trưởng kinh tế

Việc phát triển hạ tầng du lịch tạo ra một lượng lớn cơ hội việc làm cho người dân địa phương. Bao gồm cả các công việc trong lĩnh vực dịch vụ du lịch, như hướng dẫn viên, đặc biệt là trong những địa điểm du lịch phát triển. Ngoài ra, việc quản lý và vận hành các cơ sở lưu trú, nhà hàng và các hoạt động giải trí cũng đem lại nhiều cơ hội việc làm cho cư dân địa phương.

Thúc đẩy thị trường và doanh số bán lẻ

Một hạ tầng du lịch phát triển tạo ra một môi trường kinh doanh sôi động. Các doanh nghiệp địa phương có thể hưởng lợi từ việc cung cấp các sản phẩm và dịch vụ cho du khách, từ đó thúc đẩy doanh số bán lẻ và tạo ra thu nhập cho các doanh nghiệp và cư dân địa phương.

Tăng cường thu nhập và phát triển kinh tế địa phương

Việc cung cấp các trải nghiệm du lịch đa dạng và thú vị qua hạ tầng mềm tạo ra một nguồn thu nhập ổn định từ du lịch. Điều này không chỉ tăng cường thu nhập cho các doanh nghiệp du lịch mà còn tăng cơ hội thu nhập cho cư dân địa phương thông qua việc cung cấp dịch vụ và sản phẩm cho du khách. Việc phát triển hạ tầng du lịch tạo ra nhu cầu mới cho các ngành dịch vụ như nhà hàng, vận chuyển, mua sắm, và giải trí. Điều này kích thích sự đa dạng hóa kinh tế địa phương và tăng cường sự phát triển của các ngành dịch vụ khác nhau.

Tạo ra môi trường sống và du lịch thuận tiện và hấp dẫn

Nâng cao chất lượng cuộc sống

Một hạ tầng du lịch phát triển cung cấp các tiện ích và dịch vụ tốt hơn cho cả du khách và cư dân địa phương, từ hệ thống giao thông đến các tiện ích công cộng và các hoạt động giải trí. Điều này nâng cao chất lượng cuộc sống và làm cho đô thị trở nên hấp dẫn hơn cho cả du khách và cư dân. Trong lĩnh vực quy hoạch phát triển, việc tích hợp hạ tầng cứng và mềm trong phát triển du lịch là vô cùng quan trọng để tạo ra một đô thị phát triển bền vững và hấp dẫn.

Đầu tiên, cần xác định kế hoạch phát triển tổng thể cho đô thị, bao gồm cả phát triển du lịch. Kế hoạch này nên bao gồm cả các yếu tố về hạ tầng cứng và mềm để đảm bảo tính đồng bộ và hiệu quả trong việc sử dụng tài nguyên. Xác định các vị trí phù hợp để phát triển các du lịch, bao gồm xác định các loại mô hình du lịch, nhóm đối tượng dự kiến, kế hoạch nguồn lực, phương thức tài chính và đảm bảo rằng chúng phù hợp với kế hoạch quy hoạch tổng thể của đô thị và tạo ra sự kết nối hiệu quả với các khu vực khác. Việc này là nền tảng để xây dựng mạng lưới hệ thống giao thông cứng phục vụ cho du lịch và phát triển kinh tế du lịch mà thường bị bỏ qua trong hệ thống giao thông kết nối vùng. 

Tối ưu hóa hạ tầng cứng

Đầu tiên, cần tối ưu hóa hạ tầng giao thông để đảm bảo sự di chuyển thuận lợi cho du khách và cư dân địa phương. Điều này có thể bao gồm việc xây dựng đường bộ, cải thiện hệ thống giao thông công cộng, và mở rộng hạ tầng cảng và sân bay. Tiếp theo, cần xây dựng các cơ sở vật chất như các khu vực lưu trú, nhà hàng, và tiện ích công cộng để đáp ứng nhu cầu của du khách và tạo ra một môi trường sống thuận tiện cho cư dân địa phương.

Tăng cường hạ tầng mềm 

Tăng cường phát triển các dịch vụ du lịch như hướng dẫn viên du lịch, tour du lịch, và các hoạt động giải trí để tạo ra các trải nghiệm độc đáo và thú vị cho du khách. Tổ chức các sự kiện văn hóa và giáo dục nhằm tăng cường ý thức và sự hiểu biết về văn hóa và lịch sử địa phương, từ đó tạo ra các trải nghiệm du lịch phong phú và sâu sắc.

Đảm bảo bền vững và tính đồng nhất 

Đảm bảo rằng phát triển du lịch là bền vững và không gây tổn hại đến môi trường và nguồn tài nguyên địa phương. Tích hợp hạ tầng cứng và mềm cần đi đôi với việc thúc đẩy sự đồng nhất và cộng đồng trong cả du khách và cư dân địa phương, từ việc tạo ra các cơ hội kinh doanh cho doanh nghiệp địa phương đến việc thúc đẩy sự hiểu biết và tôn trọng văn hóa địa phương . Tính linh hoạt của hạ tầng mềm trong lĩnh vực du lịch, đặc biệt qua việc quy hoạch và định hướng cơ sở lưu trú, là một yếu tố quan trọng đối với sự phát triển bền vững của ngành du lịch. Tính linh hoạt này không chỉ giúp đáp ứng nhu cầu đa dạng của khách du lịch mà còn thích ứng với sự biến đổi của thị trường, từ nông thôn đến thành thị, từ các đặc tính đến chất lượng dịch vụ, và từ quy hoạch đến quản lý cũng như từ hỗ trợ đến thúc đẩy tăng trưởng.

Quy hoạch và định hướng cơ sở lưu trú: đồng bộ từ nông thôn đến thành thị

Việc quy hoạch và định hướng cơ sở lưu trú cần được tiếp cận một cách linh hoạt, phản ánh sự đa dạng văn hóa và kinh tế từ nông thôn đến thành thị. Trong nông thôn, các cơ sở lưu trú thường nhấn mạnh vào trải nghiệm gần gũi với thiên nhiên và văn hóa địa phương, như homestay hoặc nghỉ dưỡng sinh thái. Việc này không chỉ tạo điều kiện cho khách du lịch khám phá và trải nghiệm sâu sắc về cuộc sống địa phương mà còn thúc đẩy kinh tế cho cộng đồng nông thôn. Ngược lại, trong môi trường thành thị, cơ sở lưu trú cần phản ánh nhu cầu và kỳ vọng cao hơn về chất lượng và đa dạng dịch vụ. Khách sạn và resort trong thành phố thường tập trung vào việc cung cấp tiện nghi, dịch vụ cao cấp và tiếp cận dễ dàng đến các điểm tham quan và kinh doanh.

Từ đặc tính đến chất lượng

Linh hoạt trong quy hoạch cơ sở lưu trú không chỉ dừng lại ở việc lựa chọn địa điểm mà còn trong việc đáp ứng các tiêu chuẩn chất lượng và đặc tính khác nhau. Điều này bao gồm việc thiết kế và cung cấp các loại hình lưu trú từ giá rẻ đến cao cấp, từ cơ bản đến sang trọng, từ truyền thống đến hiện đại, đáp ứng nhu cầu và mong muốn của mọi phân khúc khách hàng. Vấn đề của sự minh bạch và tiêu chuẩn chất lượng là nền tảng quan trọng để giúp giữ chân khách hàng và phát triển bền vững phù hợp với nguồn lực của từng nhóm đối tượng tham gia. Quy hoạch linh hoạt cũng phải được kết hợp với quản lý linh hoạt. Việc quản lý cơ sở lưu trú không chỉ đòi hỏi sự hiểu biết về ngành du lịch mà còn cần sự nhạy bén trong việc điều chỉnh các dịch vụ và sản phẩm theo đổi mới của thị trường. Sự tham gia của cộng đồng địa phương trong quá trình quy hoạch và quản lý cũng giúp tăng cường tính chấp nhận và tính bền vững của dự án.

Từ hỗ trợ đến thúc đẩy tăng trưởng

Cuối cùng, tính linh hoạt trong hạ tầng mềm của du lịch cũng cần phản ánh trong việc hỗ trợ và thúc đẩy tăng trưởng. Điều này bao gồm việc phát triển các chính sách và chương trình hỗ trợ đầu tư vào cơ sở lưu trú, cũng như các sáng kiến nhằm tăng cường trải nghiệm du lịch và sự hài lòng của khách hàng. Việc áp dụng công nghệ mới, như trí tuệ nhân tạo và phân tích dữ liệu lớn, trong quản lý và vận hành cơ sở lưu trú cũng góp phần làm tăng tính linh hoạt và khả năng cạnh tranh của ngành du lịch. Tính linh hoạt trong quy hoạch và định hướng cơ sở lưu trú du lịch là yếu tố then chốt để đảm bảo sự phát triển bền vững và thích ứng với những thay đổi của thị trường du lịch. Qua việc áp dụng cách tiếp cận linh hoạt này, ngành du lịch có thể không chỉ nâng cao chất lượng dịch vụ và trải nghiệm của khách du lịch mà còn góp phần vào sự phát triển kinh tế và xã hội của cả cộng đồng nông thôn và thành thị.