Kỳ 3:  Đột phá chiến lược để địa phương dẫn lối “câu chuyện Việt Nam”

Cùng nhau kể “Câu chuyện Việt Nam” trong kỷ nguyên mới không chỉ là lời hẹn ước mà còn là nhiệm vụ chiến lược của báo chí đối ngoại, nơi mỗi địa phương trở thành một “cánh tay nối dài” đưa hình ảnh Việt Nam ra thế giới. Trong đó, báo điện tử địa phương không chỉ phản ánh đời sống, văn hóa, kinh tế, du lịch mà còn chủ động sáng tạo các giải pháp, đổi mới cách tiếp cận, tận dụng chuyển đổi số để xây dựng và lan tỏa hình ảnh địa phương, từ đó góp phần kiến tạo một Việt Nam toàn cầu, hiện đại và giàu bản sắc.

Cùng phát triển trong hệ sinh thái truyền thông mạnh

Đồng chí Nguyễn Trọng Nghĩa, Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Trung ương Đảng, Trưởng Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương, Trưởng Ban Chỉ đạo Công tác Thông tin đối ngoại đã nhiều lần nhấn mạnh trong các hội nghị sơ kết, tổng kết về vai trò quan trọng của công tác thông tin đối ngoại tại các địa phương. Ông khẳng định rằng công tác này không chỉ là nhiệm vụ của các cơ quan Trung ương mà còn là trách nhiệm của các cấp, ngành và địa phương trong việc xây dựng hình ảnh quốc gia, bảo vệ lợi ích quốc gia và nâng cao vị thế của đất nước trên trường quốc tế.

Những chỉ đạo và định hướng chiến lược của người đứng đầu Ban Chỉ đạo Công tác Thông tin đối ngoại được cụ thể hóa qua các văn kiện quan trọng của Đảng, từ đó làm nền tảng để các địa phương và cơ quan báo chí xây dựng và triển khai hiệu quả công tác thông tin đối ngoại. Kết luận số 57-KL/TW của Bộ Chính trị về đổi mới công tác thông tin đối ngoại cũng đã nêu rõ yêu cầu “kết hợp giữa thông tin truyền thống và hiện đại”, “chủ động cung cấp thông tin trung thực, khách quan, kịp thời”, và “phối hợp hiệu quả giữa đối ngoại chính trị và truyền thông quốc tế” đã khẳng định đây không chỉ là chỉ đạo chiến lược mà còn được xem là “kim chỉ nam” cho báo chí đối ngoại trong kỷ nguyên thông tin số. Mới đây là sự ra đời của Nghị quyết số 59-NQ/TW về hội nhập quốc tế, rõ thêm về các định hướng của Đảng trong hội nhập quốc tế.

Được biết, theo định hướng của dự thảo Chiến lược truyền thông quảng bá hình ảnh Việt Nam ra nước ngoài đến năm 2030, 100% các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương sẽ thực hiện truyền thông và quảng bá hình ảnh địa phương ra nước ngoài theo định hướng thống nhất; tổ chức ít nhất 10 chiến dịch truyền thông trọng điểm mang tầm quốc tế; nâng mức độ nội dung tích cực về Việt Nam trên báo chí quốc tế và nền tảng số lên ít nhất 80%.

Chiến lược cũng hướng tới việc đưa Việt Nam vào nhóm 40 quốc gia có mức độ xuất hiện tích cực cao trên truyền thông toàn cầu, thu hút 35 triệu khách quốc tế vào năm 2030, đồng thời đặt mục tiêu để ngành công nghiệp văn hóa đóng góp 7% GDP vào năm 2030 và 8% vào năm 2035.

Theo đó, dự thảo Chiến lược truyền thông quảng bá hình ảnh Việt Nam ra nước ngoài, do Bộ VH,TT&DL chủ trì xây dựng, đã đặt ra những mục tiêu rõ ràng: tăng cường mức độ nhận diện tích cực về Việt Nam trên các kênh báo chí quốc tế và nền tảng số; định hình một hình ảnh Việt Nam ổn định, sáng tạo, phát triển, giàu bản sắc và thân thiện.

Đặc biệt, chiến lược nhấn mạnh vai trò của truyền thông không chỉ là công cụ hỗ trợ, mà là động lực quan trọng thúc đẩy phát triển kinh tế, du lịch, công nghiệp văn hóa, tăng trưởng xanh và hội nhập quốc tế. Các mục tiêu cụ thể cho giai đoạn 2025-2035 cũng được xác định rõ, với yêu cầu cao về tính hệ thống, kết nối và quốc tế trong triển khai.

Trong phát biểu khai mạc Tọa đàm “Định vị Việt Nam - Truyền thông quảng bá hình ảnh quốc gia trong kỷ nguyên mới”, nhằm lấy ý kiến đóng góp cho Dự thảo Chiến lược truyền thông quảng bá hình ảnh Việt Nam ra nước ngoài, Tổng Giám đốc TTXVN Vũ Việt Trang nhấn mạnh, chúng ta đang sống trong một thế giới thay đổi nhanh chóng, với sự bùng nổ của công nghệ số, trí tuệ nhân tạo và các nền tảng truyền thông mới. Đây vừa là thách thức, vừa là cơ hội để Việt Nam tạo ra bước đột phá trong việc định vị hình ảnh quốc gia… Để chiến lược thành công, cần xây dựng một hệ sinh thái truyền thông mạnh, trong đó báo chí chính thống giữ vai trò dẫn dắt - tạo nền tảng dữ liệu đáng tin cậy để các chủ thể khác nhau cùng kể về một Việt Nam đổi mới, sáng tạo, gìn giữ truyền thống và không ngừng vươn lên.

Như vậy, cùng với báo chí đối ngoại Trung ương, báo chí địa phương cùng nhau  lan tỏa hình ảnh về một Việt Nam phát triển, nhân văn, bản sắc đến với bạn bè quốc tế, trên mọi nền tảng thông tin toàn cầu. Muốn vậy, báo mạng điện tử địa phương phải không ngừng đổi mới, làm tốt vai trò “cầu nối”, định vị hình ảnh địa phương trên bản đồ truyền thông thế giới.

Chuyển hóa tư duy, cách tiếp cận

Từ những kết quả đạt được trong 10 năm thực hiện Kết luận số 16-KL/TW ngày 14/02/2012 và những năm đầu sau ban hành Kết luận số 57-KL/TW, có thể thấy vấn đề đặt ra - cần đổi mới tư duy để thực hiện đột phá mở hướng truyền thông quảng bá hình ảnh địa phương, hình ảnh Việt Nam ra nước ngoài theo cách làm mới. Thay vì quảng bá những gì chúng ta có bằng cách truyền thông những gì thế giới cần và muốn biết về Việt Nam dựa trên một khung truyền thông thống nhất, theo thông lệ quốc tế và đo đếm kiểm nghiệm được. Truyền thông xây dựng hình ảnh Việt Nam từ dưới lên, lấy địa phương làm “hạt nhân”, “nền tảng” để xây dựng hình ảnh quốc gia và sớm thúc đẩy tăng thứ hạng hình ảnh quốc gia Việt Nam trên bảng xếp hạng toàn cầu. 

Thay vì đặt hàng các sản phẩm thông tin đối ngoại “ta cho là tây thích” sang đặt hàng sản phẩm “tây cần” để phù hợp với môi trường truyền thông hiện đại lâu nay đã dịch chuyển từ “đón xem” sang “tìm xem”. Có thể thấy, quốc tế đang thiếu thông tin đầy đủ về Việt Nam. Làm sao để sản phẩm tốt đi kèm với phân phối tốt, khai thác tốt, hiệu quả tốt, kết quả đo lường tốt. Làm sao để thông tin tích cực về Việt Nam và thành tựu Việt Nam có thể được dễ dàng tìm thấy, tiếp cận mọi lúc, mọi nơi trên tất cả các nền tảng, công cụ tìm kiếm toàn cầu. Hình ảnh địa phương phải được xuất hiện một cách tối ưu trên các công cụ tìm kiếm, đảm bảo tốc độ hiển thị hình ảnh địa phương nhanh nhất khi người dùng tìm kiếm về Việt Nam. Công nghệ và chuyển đổi số thông tin đối ngoại là chìa khóa để giải quyết vấn đề trên mà chuyển đổi số trước hết là chuyển đổi về tư duy của người lãnh đạo.

Nói theo cách của đồng chí Lê Quốc Minh, Ủy viên Trung ương Đảng, Tổng Biên tập Báo Nhân Dân, Phó Trưởng Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương, Chủ tịch Hội Nhà báo Việt Nam tại diễn đàn “Chuyển đổi số để phục vụ bạn đọc tốt hơn” thì “chuyển đổi số không nằm ở vấn đề công nghệ mà ở con người và tư duy; không phải số hóa các nội dung đưa lên nền tảng số mà phải tạo ra một quy trình sản xuất mới mẻ, tạo ra những thông tin mới mẻ, thậm chí có cả văn hóa tòa soạn phù hợp trong chuyển đổi số”. Những chia sẻ của đồng chí Lê Quốc Minh về tư duy và con người trong chuyển đổi số được bổ sung, nhấn mạnh thêm bởi nhận định của cây bút bình luận quốc tế nổi tiếng Hồ Quang Lợi, nguyên Phó Chủ tịch Thường trực Hội Nhà báo Việt Nam, “ngay cả các đơn vị báo chí địa phương, nếu quyết tâm và áp dụng cách làm phù hợp cũng có thể tạo ra đột phá trong thời đại số”.

Soi chiếu vào báo điện tử địa phương, cần đa dạng hóa hình thức, phương tiện thông tin, tranh thủ tối đa các lực lượng truyền thông, ứng dụng truyền thông mới trên nền tảng Internet, trong đó có mạng xã hội, để mở rộng phạm vi tiếp cận, thu hút sự tương tác của công chúng, nhất là công chúng nước ngoài; xây dựng giao diện thân thiện, tối ưu hóa trải nghiệm người dùng và đảm bảo tính tương tác với độc giả.

Báo điện tử địa phương, một mặt tăng cường chú trọng các nội dung thông tin đối ngoại nhằm nâng cao vị thế, uy tín của đất nước, đẩy mạnh thu hút đầu tư, thương mại, du lịch; khơi dậy lòng tự hào dân tộc, tinh thần, ý thức trách nhiệm với đất nước; tăng cường nội dung thông tin đối ngoại về công tác bảo đảm quyền con người, quyền tự do dân tộc, tôn giáo, các hoạt động thông tin tuyền truyền cho Đảng và nhà nước...

Mặt khác, nội dung các bài viết trên báo điện tử địa phương có thể hướng đến phân tích về việc đẩy mạnh các chương trình, đề án nghiên cứu khảo sát về nhu cầu, xu hướng về những vấn đề trong nước, quốc tế mà kiều bào quan tâm, trăn trở. Từ đó, xây dựng nội dung tuyên truyền phù hợp, đúng và trúng, kịp thời phản bác những luận điệu sai trái, không đúng sự thật.

Tranh thủ sự giúp đỡ, hỗ trợ từ các cơ quan, ban ngành về phương thức lãnh đạo, chỉ đạo; đẩy mạnh hợp tác với các tổ chức đối tác như các tổ chức đối tác ngoài TTXVN, có thể cả các đại sứ quán và các cơ quan truyền thông khác, có thể cung cấp nguồn lực và hỗ trợ cho quản lý thông tin đối ngoại trên báo mạng điện tử địa phương. Hợp tác này có thể bao gồm việc chia sẻ thông tin, tài liệu, kỹ thuật và kinh nghiệm.

Những giải pháp này có thể giúp báo mạng điện tử địa phương đổi mới nội dung và phương thức quản lý thông tin đối ngoại trong bối cảnh chuyển đổi số ở Việt Nam. Tuy nhiên, điều quan trọng là phải thực hiện các giải pháp này một cách có hệ thống và liên tục, đồng thời tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển và thích ứng với các xu hướng chuyển đổi số trong lĩnh vực truyền thông và thông tin đối ngoại. Có như vậy, kể câu chuyện Việt Nam ra thế giới trong kỷ nguyên mới mới không chỉ của Trung ương mà đã được bắt đầu từ ngay cấp địa phương, từ ngay những tờ báo địa phương. 

Xin mượn tâm tư của người đứng đầu Báo và Phát thanh - Truyền hình Ninh Bình thay cho lời kết để hy vọng về dòng chảy thông tin đối ngoại đúng chất, đúng tầm rằng: “Tôi hình dung trong tương lai gần, chúng ta sẽ có một cổng thông tin đối ngoại tích hợp dạng multimedia – kết nối báo, đài, mạng xã hội, bản đồ số, các nền tảng chia sẻ video và tương tác trực tuyến. Tại đó, người nước ngoài chỉ cần một cú nhấp chuột là có thể xem được clip về danh thắng Tràng An, đọc bài viết song ngữ về làng nghề, tìm hiểu cơ hội đầu tư vào công nghiệp sạch hay đặt tour du lịch tâm linh tại Hoa Lư. Không dừng lại ở việc “thông báo”, chúng ta cần “truyền cảm hứng” và thông tin đối ngoại là công cụ để thực hiện điều đó. Khát vọng ấy không chỉ của riêng tôi, mà là khát vọng chung của một Ninh Bình mới – hội nhập, tự tin và sẵn sàng bước ra thế giới”.