Bắc Giang tăng tốc về đích Nông thôn mới giai đoạn 2021-2025: Những giải pháp đột phá và kết quả bước đầu

Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng Nông thôn mới (NTM) giai đoạn 2021-2025 tại Bắc Giang không chỉ là những con số trên giấy mà là một cuộc chuyển mình mạnh mẽ, toàn diện. Với quyết tâm chính trị cao, sự đồng lòng của người dân và những giải pháp sáng tạo, tỉnh đang bứt phá để về đích sớm, không chỉ hoàn thành các tiêu chí mà còn kiến tạo một không gian nông thôn xanh, văn minh, hiện đại và bền vững.

Mục tiêu tham vọng, lộ trình chi tiết và nguồn lực đảm bảo

Ngay từ khi bước vào giai đoạn 2021-2025, Bắc Giang đã xác lập những mục tiêu cụ thể, đầy tham vọng cùng một lộ trình chi tiết. Kế hoạch điều chỉnh năm 2024 là minh chứng rõ nét cho quyết tâm này, đặt ra ba đích đến quan trọng.

Theo đó tại cấp huyện, tỉnh Bắc Giang kiên định duy trì 7/10 đơn vị đã đạt chuẩn NTM, đồng thời dồn lực cho ba huyện miền núi còn lại là Sơn Động, Lục Ngạn và Yên Thế. Đặc biệt, huyện Tân Yên được đặt mục tiêu hoàn thành 9 tiêu chí huyện NTM nâng cao, với ba tiêu chí còn lại gồm công viên thể thao, xử lý rác thải nguy hại và mô hình thôn thông minh phải hoàn thành trước quý III/2025.

Song hành cùng các tiêu chí hạ tầng, Bắc Giang đặc biệt chú trọng các mục tiêu xã hội "hậu NTM" cho năm 2025. Tỉnh đặt mục tiêu giảm tỷ lệ hộ nghèo theo chuẩn đa chiều xuống còn 0,9%, nâng tỷ lệ lao động qua đào tạo lên 80%, đảm bảo 99,5% người dân tham gia bảo hiểm y tế và mở rộng độ phủ nước sạch cho 80,5% dân số. Các chỉ tiêu hạ tầng cơ bản như giao thông, thủy lợi, điện, y tế, thông tin truyền thông đều được đặt ra ở mức cao, từ 97-100% xã đạt chuẩn.

Ban Chỉ đạo tỉnh đã giao đích đến cụ thể cho từng xã, từng thôn. Tổ chức kiểm tra hai đợt mỗi năm để kịp thời tháo gỡ các điểm nghẽn ngay tại hiện trường, quyết không để ‘nợ’ tiêu chí kéo dài sang năm 2026.

Để hiện thực hóa lộ trình tham vọng này, nguồn lực được huy động một cách đa dạng và chủ động. Năm 2025, Bắc Giang dự kiến huy động khoảng 696 tỷ đồng. Trong đó, ngân sách trung ương đóng góp 283 tỷ đồng, ngân sách tỉnh 64,6 tỷ đồng, ngân sách cấp huyện 92,2 tỷ đồng, cấp xã 65,6 tỷ đồng và gần 191 tỷ đồng từ vốn tín dụng, doanh nghiệp và đóng góp của cộng đồng. Con số này kế thừa nền tảng vững chắc từ năm 2024, khi tỉnh đã huy động tới 2.858 tỷ đồng cho Chương trình, trong đó ngân sách huyện chiếm tỷ trọng ấn tượng 71,48% – một minh chứng thuyết phục cho sự chủ động, tinh thần "tự lực tự cường" của cấp cơ sở.

Giải pháp đột phá tạo sức bật, chuyển đổi số là động lực

Thành công của Bắc Giang không chỉ đến từ mục tiêu rõ ràng mà còn từ những giải pháp đột phá, mang tính thực tiễn cao.

Bắc Giang xác định xây dựng NTM là một "đồ án kiến trúc không ngừng hoàn thiện". Tỉnh đẩy mạnh quy hoạch liên thôn, liên xã, đặc biệt gắn kết với trục cao tốc Bắc Giang - Lạng Sơn, biến các tuyến đường giao thông thành những "con đường hoa, vườn vải". Điều này không chỉ đảm bảo lưu thông mà còn tạo nên những dải cảnh quan đặc trưng cho kiến trúc nông thôn vùng vải thiều. 100% số xã đã rà soát lại tiêu chí Giao thông và Quy hoạch; 98% đạt Thủy lợi – Điện; 88% đạt Môi trường. Tiêu chí Cảnh quan – Kiến trúc được lồng ghép khéo léo với đề án "Một tỷ cây xanh", tạo "lá phổi xanh" cho các thôn xóm.

Bên cạnh đó, công tác chuyển đổi số sâu rộng, từ quản lý đến đời sống là một trong những điểm nhấn sáng tạo của Bắc Giang. "Sổ tay chuyển đổi số" được cấp phát tới từng hộ dân, hướng dẫn tra cứu tiêu chí, thậm chí quét mã QR để xem video clip hướng dẫn kỹ thuật xây dựng hàng rào xanh.

Chỉ riêng năm 2024, Sở Nông nghiệp và PTNT (nay là sở Nông nghiệp và Môi trường) tỉnh đã tổ chức 10 lớp tập huấn cho 730 cán bộ; cấp huyện, xã cũng tích cực tổ chức thêm 22 lớp, hình thành một "mạng lưới chuyển đổi số nông thôn" tại chỗ.

Tỉnh Bắc Giang đã mạnh dạn cho phép các xã, thôn vận động xã hội hóa qua ví điện tử và chuyển khoản công khai, minh bạch. Câu chuyện tại xã Phúc Hòa (Tân Yên) là một ví dụ điển hình cho sức mạnh cộng đồng: 100% ngõ xóm được bê tông hóa sau khi người dân tự nguyện hiến 2.500 m² đất và đóng góp hơn 3 tỷ đồng, giúp cắt giảm 15% chi phí so với dự toán ban đầu.

Những con số biết nói và tiếng nói từ cơ sở

Tính đến ngày 31/12/2024, bức tranh NTM của Bắc Giang hiện lên với những gam màu tươi sáng, 7/10 huyện đạt chuẩn/hoàn thành nhiệm vụ NTM, tỷ lệ cao nhất vùng Trung du và Miền núi Bắc Bộ; 95% số xã trên toàn tỉnh duy trì chuẩn NTM.

Toàn tỉnh có 437 thôn kiểu mẫu và 13 thôn tại các vùng đặc biệt khó khăn đã hoàn thành các tiêu chí nền tảng của thôn NTM. Thu nhập bình quân khu vực nông thôn đạt 52 triệu đồng/người/năm, tăng 1,7 lần so với năm 2015; tỷ lệ nhà ở đạt chuẩn Bộ Xây dựng tăng lên 78%.

Thành quả này không chỉ là những con số, mà còn là sự hài lòng, tin tưởng của người dân. Bà Trần Thị Lan, người dân thôn Kim Hưng, xã Đoan Bái (Hiệp Hòa) phấn khởi chia sẻ: “Đường lớn giờ đã đổ nhựa, lối nhỏ trong xóm cũng được bê tông hóa sạch sẽ, trẻ con chúng tôi tới trường an toàn hơn rất nhiều. Hiến đất để làm đường là việc làm xứng đáng, vì lợi ích chung.”

Ông Đặng Văn Huy, Chủ tịch UBND xã Giáp Sơn (Lục Ngạn), cho rằng: “Khó khăn nhất không phải là thiếu vốn, mà là làm sao thống nhất được ý kiến của bà con. Nhưng khi bà con đã hiểu rõ lợi ích của chương trình, mọi việc triển khai rất nhanh chóng và hiệu quả.”

Còn từ góc độ chuyên môn, Kiến trúc sư Lê Viết Thắng (Hội Kiến trúc sư Bắc Giang) nhận định: “Đích đến của NTM không chỉ dừng lại ở việc hoàn thành một bộ tiêu chí hành chính. Đó phải là quá trình thiết kế một không gian sống hài hòa, nơi những bờ bao trồng vải thiều cũng có thể trở thành một di sản cảnh quan độc đáo.”

Từ một tỉnh trung du còn nhiều khó khăn, Bắc Giang đang nỗ lực thiết kế lại không gian sống nông thôn – nơi mỗi tuyến mương tưới, mỗi vườn vải thiều đều mang giá trị kiến trúc – cảnh quan. Kế hoạch 2025 Bắc Giang đã phân rõ trách nhiệm, nguồn lực và thời gian, biến Nông thôn mới thành quá trình “xây, giữ và nâng chuẩn”. Nếu giữ được đà này, Bắc Giang không chỉ “cán đích” bộ tiêu chí đúng hạn, mà còn định hình một mô hình nông thôn thông minh, xanh và bền vững đáng học hỏi cho cả nước.