Quy hoạch vùng huyện Mê Linh: Phát triển giữa dòng chảy của Lich Sử – Sông Hồng

(Vietnamarchi) - Ngày 30/6/2023, UBND huyện Mê Linh phối hợp với Viện Quy hoạch Xây dựng Hà Nội tổ chức Hội thảo lấy ý kiến đóng góp vào đồ án quy hoạch xây dựng Vùng huyện Mê Linh đến năm 2030 và tầm nhìn đến năm 2050. Bài viết giới thiệu một số nội dung Tham luận tại Hội thảo.
12:02, 10/07/2023

Anh ở Mê Linh, nơi đón nước sông Hồng chảy vào lòng Hà Nội

Mê Linh là Kinh đô đầu tiên của người Việt, cách ngày nay 2.000 năm :“Đô kỳ đóng cõi Mê Linh/Lĩnh Nam riêng một triều đình nước ta.” (Đại Nam Quốc Sử Diễn Ca – Lê Ngô Cát, Đặng Huy Trứ). Bản vẽ phục dựng sự dòng chảy sông Hồng và những dịch chuyển sông Hồng cho thấy lịch sử hình thành vùng đất Mê Linh cổ xưa.

Bản vẽ phục dựng dòng chảy sông Hồng và các địa danh lịch sử bên sông

Chợ Hạ Lôi trong chợ Thiên Hạ: London (Anh); Manila (Philípines); San Francisco (Mỹ); Đấu Nam (Trung Quốc)

Mê Linh sáp nhập vào Hà Nội mở rộng năm 2008, là huyện tiền tiêu phía Bắc sông Hồng. Dòng nước và phù sa sông Hồng đã bồi đắp rau hoa quả năng suất cao chất lượng tốt. Bà con nông dân Mê Linh có kinh nghiêm nông nghiệp lâu đời, rất năng động tháo vát, nên trên đất Mê Linh sớm hình thành chợ phân phối nông sản có quy mô lớn tại Hà Nội và các tỉnh lân cận, nhập khẩu phân phối hạt giống, vật tư nông nghiệp cao cấp.

Trong 30 năm (1993-2023), sông Hồng ngày càng ít nước, các sông nhỏ, kênh đào lấy nước từ sông Hồng cạn dần, ô nhiễm nước gia tăng kèm theo nhiễm mặn; Hệ thống thủy lợi nội đồng bị chia cắt, phá hủy do san lấp đất nông nghiệp để làm khu công nghiệp, bất động sản thương mại nên Mê Linh cũng như hầu hết các vùng nông nghiệp Hà Nội khoan giếng nước ngầm tưới rau hoa. Không gian sản xuất nông nghiệp thu hẹp, nhiều hộ nông dân Mê Linh di cư lên các tỉnh Lai Châu, Điện Biên, Sơn La.. nơi đầu nguồn nước, đất tốt, khí hậu phù hợp trồng rau củ hoa quả chuyển về Mê Linh bán.

Báo cáo “Chuyển đổi nông nghiệp Việt Nam: tăng giá trị, giảm đầu vào” do Ngân hàng thế giới (WB-World Bank) công bố 2018 cho thấy, Việt Nam xuất hiện nhiều vùng nông nghiệp mới mở rộng đồng thời với thu hẹp diện tích rừng đầu nguồn, những vùng này tạo ra thu nhập cao cho nông dân tại các vùng trước đây khó khăn như Tây Bắc, Đông Bắc và Tây Nguyên, Bắc Trung bộ, thu hút làn sóng di dân từ các vùng nông nghiệp truyền thống tới.

Bản đồ Vệ tinh đêm (Earth at Night) cho thấy các vùng đô thị phát sáng từ trung tâm Hà Nội ra chung quanh như vết dầu loang, vùng phát sáng vẫn còn khiêm tốn tại Mê Linh

Sơ đồ Lưu vực sông Hồng – Thái Bình, bản vẽ Quy hoạch đô thị sông Hồng nhấn mạnh màu xanh mặt nước, vườn cây – nhưng không có thông tin về nông dân Hà Nội di cư lên vùng cao, tưới rau bằng nước ngầm và sông hồ cạn nước

Đất – Nước – Con người Mê Linh: hiện tại và tương lai

Đất tự nhiên (làm tròn số) là 14.200 ha, trừ đi diện tích ngoài đê sông Hồng giữ nguyên trong các đợt quy hoạch, đất trong đồng cơ bản là đất ruộng và dân cư nông thôn là 11.700 ha, Quy hoạch 1259 (2011) đã chuyển đổi 50% đất trong đồng thành đất đô thị (5.900 ha/11.700 ha).

Năm 2009, Mê Linh có 187.255 người; Đến năm 2019 có 241.883 người, với 160.6559 trong độ tuổi lao động. Có 41.128 lao động nông lâm nghiêp và thủy sản; 55.583 lao động công nghiệp và xây dựng, số còn lại làm dịch vụ và các việc khác. Sau 10 năm (2009-2019) dân số Mê Linh tăng thêm 54.628 người, tương ứng việc làm mới công nghiệp và xây dựng. Ngoài dân số đô thị sinh sống tại các điểm đô thị cũ, hầu hết đất đô thị mới chưa có người ở: có thể nhận biết thực tế và bản đồ vệ tinh đêm (Earth at Night).

Khu công nghiệp Quang Minh có các ngành sản xuất phụ tùng và chi tiết xe máy (trừ khung xe & động cơ), tôn lợp, cấu kiện thép xây dựng, may mặc, giày dép, chế biến thực phẩm, lương thực, lắp ráp máy nông lâm nghiệp, điều hoà – Những ngành nghề đơn giản, không có chuyên môn cao. Mê Linh cố gắng đào tạo lao động nhưng kết quả không đáng kể: đào tạo sơ cấp/ngắn hạn cho lao động 18-43 tuổi của Mê Linh đạt 14,7% so với trung bình toàn thành phố là 31,7%.

Viện Quy hoạch Xây dựng Hà Nội trình bày tại Hội thảo đề xuất quy hoạch vùng huyện Mê Linh đề xuất mở rộng thêm 2.000 ha nữa, nâng tổng diện tích đất đô thị 7.900 ha, chiếm 68% đất nội đồng, tương đương với diện tích 7 quận nội thành có dân số hơn 1,5 triệu người (*). Lý giải vì dân số Mê Linh sẽ tăng gần gấp đôi vào năm 2040 (460 nghìn người) và tới 2050 là 501 nghìn người. Đề xuất 3 động lực phát triển Mê Linh là (1) Công nghệ cao, đa ngành, trung tâm chế biến nông sản cho cả đồng bằng sông Hồng; (2) Nông nghiệp – Du lịch áp dụng khoa học kỹ thuật sinh học để cung cấp thực phẩm sạch cho toàn Thủ đô kết hợp du lịch trồng hoa; (3) Thương mại – Dịch vụ: đầu tư các trung tâm mua bán cấp Vùng để có nguồn tái đầu tư.

Quy hoạch đặt ra nhiệm vụ tăng nông sản nhưng hạ tầng thủy lợi suy yếu, chuyển đổi nghề chậm… giảm diện tích đất nông nghiệp (đất nội đồng từ 50% chỉ còn 32%). Không có báo cáo phân tích có bao nhiêu Đất đô thị cũ bỏ hoang: không người ở, chỉ để mua đi bán lại… nay lại tiếp tục mở rộng đất đô thị mới để bán đất BĐS mà không phân tích hiệu quả gia tăng kinh tế đô thị tổng hợp, tăng thu ngân sách trên diện tích đất chuyển đổi từ nông nghiêp sang đô thị. Nông dân Mê Linh, hậu duệ của Hai Bà Trưng đã trải qua 2.000 năm “ bám đất, giữ làng”, dẫu có kinh nghiệm sản xuất nông nghiệp, giỏi kinh doanh nông sản nội địa cũng như giao lưu quốc tế, nhưng bị thiếu đất, thiếu nước sản xuất nông nghiệp thì họ chỉ còn cách tiếp tục di cư tới các nông nghiệp mới (vốn là đất rừng cũ), để lại đất Mê Linh xây thành phố mới, đón cư dân đô thị mới từ nơi khác đến viết tiếp lịch sử Mê Linh trong thiên niên kỷ thứ ba.

So sánh Đất đô thị trong QH 1259 và đề xuất mới của Viện Quy hoạch xây dựng Hà Nội. Ngoài đất đô thị cũ, khu công nghiệp đang hoạt động, hầu hết đất đô thị mới Mê Linh bỏ hoang, không có người ở

Sản xuất nông nghiệp Mê Linh đang thiếu nước tưới và thông tin thị trường. Đề xuất Chợ phân phối nông sản – dịch vụ công nghệ sinh học gia tăng giá trị nông sản – “Mê Linh Agrobiology Hub” tạo nguồn thu ngân sách lớn hơn hàng trăm nhà máy gia công giá rẻ

Phát triển Mê Linh trở thành “Trung tâm Nông sinh học – Agrobiology Hub” để cư dân Mê Linh giàu có ngay trên quê hương mình.

Có tư vấn nước ngoài hoặc liên doanh tới Hội thảo để trình bày viễn cảnh Mê Linh trở thành Thành phố Thông minh – Sinh thái – Sáng tạo, họ minh họa các bức ảnh lấy trên mạng, vẽ đô thị trên đất ruộng, làng Mê Linh mà không kèm theo tên làng xóm, đình chùa, nhà cửa, hồ ao đã hình thành trong hơn 2.000 năm lịch sử – nơi bao thế hệ con dân Mê Linh đã đóng góp vào sự nghiệp dựng nước, giữ nước hào hùng. Năm 2021, Mê Linh có ổ dịch COVID đầu tiên, nhưng vượt lên khó khăn để ổn định xã hội, duy trì sản xuất rau màu, thực phẩm cung ứng cho cả thành phố Hà Nội bị phong tỏa. Đất và người còn đấy mà bị lãng quên bởi những lý lẽ không thuyết phục.

Mê Linh gần sân bay Nội Bài nên chỉ cần dành ra vài chục ha đất đô thị sẵn có (đang bỏ hoang) để xây chợ rau hoa nội địa và quốc tế sẽ mang lại nguồn thu ngân sách địa phương bằng cả trăm nhà máy gia công giá rẻ, nuôi sống và làm giàu cho cư dân toàn huyện Mê Linh. Mô hình thành công là chợ hoa tươi Đấu Nam tại thành phố Côn Minh, tỉnh Vân Nam (Trung Quốc ). Đây vốn là vùng trồng rau hoa lớn nhất Trung Quốc, sau 10 năm phát triển (2013-2023) đã trở thành trung tâm phân phối hoa tươi lớn nhất Châu Á, cung cấp nội địa và xuất khẩu tới hơn 50 quốc gia. Các tour du lịch chợ đêm Đấu Nam hấp dẫn. Chợ cách Sân bay quốc tế Côn Minh 1,7 km, quy mô 28.000m2, phân phối 11 tỷ bông hoa mỗi năm. Mỗi ngày chợ đón tiếp 20.000-30.000 khách hàng. Hoa được phân loại và đấu giá vào 15h mỗi ngày, hơn 200 người tham dự.

Làng rau hoa Đấu Nam Côn Minh chuyển mình thành chợ hoa tươi quốc tế gợi ý tầm nhìn “Mê Linh – Agrobiology Hub” của Hà Nội

Trung tâm logistics Cingleot, cạnh sân bay Hong Kong là trung tâm kho vận thông minh nhất châu Á với dịch vụ kho vận toàn cấu, quy mô 5.3 ha với 380.000m2 sàn trị giá 650 triệu USD, được xây dựng nhanh chóng với sự tham gia của hàng ngàn nhà cung cấp do VIRCON điều hành, quản trị thông tin xây dựng BIM

Tương lai Thành phố Nước Bắc sông Hông

 

Cấu trúc xoắn ốc của các làng xóm cũ tại vùng đất Bắc Sông Hồng đã được các KTS Hà Lan đề xuất trước đây và đã đưa vào quy hoạch trước khi Hà Nội mở rộng

Đề xuất Thành phố nước Bắc sông Hồng và hình ảnh Thành phố mới Hùng An, tỉnh Hà Bắc, Trung Quốc

Mê Linh không chỉ có lịch sử lâu dài mà có tương lai thịnh vượng bởi gắn với giao thương quốc tế qua cửa ngõ Sân Bay Nội Bài. Mê Linh còn là một phần không tách rời, cùng chung số phận với sông Hồng.

Tại Hội thảo, TS.KTS Phó Đức Tùng, đại diện công ty Tư vấn Haskoning (Hà Lan) giới thiệu mô hình Thành phố nước Bắc sông Hồng với giải pháp lan tỏa mặt nước từ sông Hồng vào các làng xóm cũ, xen cấy các đô thị mới lấy cây xanh mặt nước liên kết cảnh quan, bảo tồn hệ sinh thái văn hóa lịch sử và môi trường tự nhiên.

Ví dụ thành công là Thành phố mới Hùng An, tỉnh Hà Bắc đã được Thủ tướng Phạm Minh Chính rất quan tâm trong dịp tới thăm và làm việc tại Trung Quốc tháng 6/2023: Rộng 1.770km2, xây dựng trong 5năm (2017-2022) đã đón hơn 1,3 triệu người đến sinh sống, làm việc. Cơ sở hạ tầng công nghệ mới, vật liệu mới và năng lượng mới; phù hợp với phát triển kinh tế số, xã hội số. Hàng chục triệu cây xanh đã được trồng. Sông, hồ, mặt nước được mở rộng và làm sạch, lan tỏa vào khắp nơi trong thành phố.

Hy vọng Mê Linh, Hà Nội có lựa chọn thông minh nhất giữa lợi ích Đất – Nước; Tương lai phát triển hài hòa, bền vững trong dòng chảy Lịch sử – Sông Hồng

Trần Huy Ánh – Ủy viên thường vụ BCH, trưởng ban Kiểm tra Hội KTS Hà Nội, thành viên Hội đồng Khoa học Tạp chí Kiến trúc Việt Nam – Viện Kiến trúc Quốc gia, Bộ Xây dựng

(*) 7 quận nội thành gồm: Hoàn Kiếm, Hai Bà Trưng, Ba Đình, Đống Đa, Cầu Giấy, Thanh Xuân, Tây Hồ (bao gồm cả Hồ Tây); Dân số 7 quận là 1.531.nghìn người

Pháp lý xây dựng

Cải tạo chung cư cũ trong tái thiết đô thị Hà Nội

(KTVN 252) - Trong giai đoạn 1954-1986, mô hình xây dựng nhà ở dưới hình thức cư trú tập thể, hay còn được gọi là nhà tập thể, đã đóng góp, đáp ứng yêu cầu phát triển của đất nước khi giải quyết được nhu cầu nhà ở cho đông đảo người dân Hà Nội. Đến nay, qua nhiều thập kỷ, hầu hết các nhà tập thể và khu nhà tập thể này, mà nay được gọi chung là chung cư cũ, đã hết niên hạn sử dụng, bộc lộ nhiều hạn chế trong việc quản lý, vận hành và khai thác sử dụng.

Kiến trúc Pháp tại Hà Nội - Bảo tồn và phát triển

(KTVN 252) Trong suốt nửa thế kỷ quy hoạch, kiến thiết và xây dựng không gian đô thị Hà Nội, các nhà quy hoạch và KTS người Pháp phục vụ trong bộ máy chính quyền thực dân đã tạo dựng cho thành phố này một diện mạo kiến trúc rất riêng biệt, thậm chí là độc nhất vô nhị khi so sánh với thủ đô của các quốc gia Đông Á khác. 

Phố Cổ Hà Nội - Bảo tồn và phát huy giá trị

(KTVN 252) Với vị trí quan trọng về mặt địa lý - lịch sử, Khu Phố Cổ Hà Nội (KPC) trở thành nơi hội tụ của những tinh hoa dân gian truyền thống Việt, là sự kết nối giữa Kinh thành và làng xóm ngoại thành, tạo nên bản sắc của Thủ đô ngàn năm văn hiến. KPC cũng là khu vực có bề dày lịch sử, đã trải qua sự thăng trầm của các triều đại phong kiến, thực dân, các giai đoạn phát triển của dân tộc nói chung và Hà Nội nói riêng. Với quỹ di sản văn hóa vật thể và phi vật thể dày đặc, KPC xứng đáng được nhận sự quan tâm không chỉ của quận Hoàn Kiếm, không chỉ của thành phố Hà Nội, mà còn là sự quan tâm của cả nước và thế giới.

Hà Nội trong tôi!...

(KTVN 252) Một hình hài Hà Nội hiện đại, văn hóa, văn minh, giàu bản sắc trong thế kỷ XXI đang dần hiển hiện với những khát vọng phát triển lớn lao và khi ấy sông Hồng - dòng sông vĩ đại sẽ chảy trong lòng thành phố với đô thị sông Hồng, trở thành trục trung tâm phát triển kiến trúc văn hóa, cảnh quan và di sản của Thành phố ngàn năm tuổi.

Có một Hà Nội như tôi đã thấy

(KTVN 252) ...cái không gian “lõi” mà tôi sống hàng ngày và quan sát… về một Hà Nội dường như còn khá nguyên vẹn nét xưa cũ mà có nhiều cái nay đã gọi là “di sản”... Những gì diễn ra từ ngót 40 năm Đổi mới cho đến hôm nay đã mang lại một diện mạo ngày càng mới mà quy mô và tính đa dạng của nó khiến khó dùng ký ức của một người mà mô tả được. Trong ký ức của thế hệ chúng tôi không thể quên các công trình xây dựng được đánh dấu như những cái mốc cho sự phát triển ngày càng tăng tốc ấy. Những chính sách đặc thù cũng như Luật Thủ đô được Quốc hội mới thông qua cho phép chúng ta hy vọng vào một Hà Nội “ngày càng to đẹp hơn, đàng hoàng hơn”…

Ý kiến của bạn

PHÁP LUẬT KIẾN TRÚC XÂY DỰNG – TẠP CHÍ KIẾN TRÚC VIỆT NAM
SunGroup
VINGROUP
Rạng Đông
Nam Group
Hưng Thịnh Land
Lumi