Công nghệ năng lượng trong kỷ nguyên mới: Khai mở tương lai từ đổi mới và kết nối

Vừa qua, tại Hà Nội đã diễn Diễn đàn “Công nghệ năng lượng trong kỷ nguyên mới” do Tạp chí Kinh tế Việt Nam – VnEconomy – Vietnam Economic Times tổ chức. Sự kiện được tổ chức không chỉ nhằm chia sẻ thông tin, kinh nghiệm mà còn tạo không gian đối thoại, kết nối các bên liên quan để nhận diện cơ hội, thách thức và đề xuất các giải pháp đột phá cho ngành năng lượng Việt Nam trong thời đại mới. Diễn đàn có sự đồng hành của Tổng Công ty Khí Việt Nam (PV Gas). Sự kiện đã quy tụ hơn 150 đại biểu từ các ban, bộ, ngành, viện nghiên cứu, trường đại học, doanh nghiệp và chuyên gia trong lĩnh vực năng lượng.

Khoa học và công nghệ – Động lực cho chuyển đổi

Phát biểu tại Diễn đàn, TSKH. Phan Xuân Dũng – Chủ tịch Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam (VUSTA) nhấn mạnh: Trải qua quá trình đổi mới và phát triển đất nước, ngành năng lượng Việt Nam đã đạt được nhiều thành tựu đáng kể. Từ một quốc gia thiếu điện, Việt Nam đã vươn lên xây dựng một hệ thống năng lượng tương đối hoàn chỉnh, đủ sức đáp ứng nhu cầu tăng cao trong nước, đồng thời nhận được sự đánh giá tích cực từ cộng đồng quốc tế.

Phiên thảo luận tại Diễn đàn “Công nghệ năng lượng trong kỷ nguyên mới”

Một trong những bước tiến nổi bật là sự phát triển nhanh chóng của năng lượng tái tạo, thể hiện rõ qua tỷ trọng ngày càng lớn của điện mặt trời và điện gió trong cơ cấu nguồn điện quốc gia. Thành tựu này, theo ông Dũng, là minh chứng rõ nét cho sự đúng đắn trong đường lối phát triển được đề ra tại Nghị quyết 55-NQ/TW của Bộ Chính trị và sự nỗ lực của cả hệ thống chính trị, cộng đồng doanh nghiệp cũng như đội ngũ khoa học.

Tuy nhiên, Chủ tịch VUSTA cũng không né tránh những thách thức hiện hữu. Thứ nhất là vấn đề an ninh năng lượng khi các nguồn sơ cấp trong nước ngày càng suy giảm, dẫn tới phụ thuộc lớn hơn vào nhập khẩu. Thứ hai là quá trình chuyển dịch sang năng lượng sạch còn đối mặt với nhiều vướng mắc, đặc biệt là tình trạng quá tải cục bộ do phát triển “nóng” năng lượng tái tạo nhưng thiếu đồng bộ hạ tầng truyền tải. Thứ ba, khung khổ pháp lý và chính sách đầu tư chưa theo kịp thực tiễn phát triển năng lượng sạch. Và cuối cùng là năng lực công nghệ trong nước còn hạn chế, làm tăng chi phí và ảnh hưởng tới tính bền vững trong dài hạn.

Giữa những thách thức đó, các đại biểu tại Diễn đàn đều thống nhất quan điểm: Khoa học công nghệ chính là “chìa khóa vàng” để giải bài toán năng lượng của Việt Nam. Như lời ông Đào Quang Bính – Phó Chủ tịch Hội đồng Biên tập, Tổng Thư ký Tạp chí Kinh tế Việt Nam: “Công nghệ sẽ giúp Việt Nam hóa giải những thách thức, biến thách thức thành cơ hội”.

Đồng quan điểm, ông Tạ Đình Thi – Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội cho rằng, trong bối cảnh toàn cầu hóa và cách mạng công nghiệp lần thứ tư, công nghệ hiện đại không chỉ là đòi hỏi tất yếu mà còn là nền tảng để Việt Nam thực hiện thành công cam kết đạt phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050 như đã tuyên bố tại COP26.

Theo ông Thi, để hiện thực hóa mục tiêu này, Việt Nam cần khai thác hiệu quả các nguồn năng lượng tái tạo như điện mặt trời, điện gió, điện sinh khối, nghiên cứu và ứng dụng các công nghệ tiên tiến như hydrogen xanh, lưu trữ năng lượng và công nghệ thu giữ carbon. Song song đó là việc hiện đại hóa lưới điện, ứng dụng AI và chuyển đổi số trong quản lý – vận hành, thúc đẩy phát triển hệ sinh thái công nghiệp năng lượng nội địa và hướng tới xuất khẩu công nghệ.

Quang cảnh Diễn đàn “Công nghệ năng lượng trong kỷ nguyên mới”

Trí tuệ Việt Nam trong hành trình chuyển đổi năng lượng

Với vai trò là tổ chức chính trị - xã hội đại diện cho đội ngũ trí thức khoa học công nghệ cả nước, VUSTA luôn nêu cao trách nhiệm trong sự nghiệp phát triển ngành năng lượng. TSKH. Phan Xuân Dũng cho biết, mỗi năm, hệ thống VUSTA thực hiện hàng trăm nhiệm vụ, nhiều trong số đó liên quan trực tiếp đến tư vấn, phản biện và giám định xã hội các chiến lược, quy hoạch, luật và dự án năng lượng quan trọng. Một ví dụ tiêu biểu là việc góp ý xây dựng Quy hoạch phát triển điện lực quốc gia giai đoạn 2021–2030, tầm nhìn 2050 (Quy hoạch điện VIII).

Không chỉ dừng lại ở tư vấn chính sách, VUSTA còn tổ chức nhiều diễn đàn khoa học quy tụ các chuyên gia đầu ngành, trong và ngoài nước, thúc đẩy quá trình tham vấn, đề xuất chính sách và lan tỏa các kiến thức khoa học về sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả đến cộng đồng.

Hướng tới tương lai, VUSTA cam kết sẽ tăng cường kết nối trí tuệ khoa học công nghệ Việt Nam với mạng lưới tri thức toàn cầu, đẩy mạnh hợp tác quốc tế và hỗ trợ thế hệ trẻ – những nhà khoa học tương lai – được cống hiến, sáng tạo trong lĩnh vực năng lượng. Ông Dũng nhấn mạnh: “Các doanh nghiệp sẽ là lực lượng tiên phong trong đầu tư, ứng dụng công nghệ mới để xây dựng ngành công nghiệp năng lượng xanh, thông minh, hiện đại. Còn đội ngũ trí thức sẽ tiếp tục say mê nghiên cứu, đề xuất ý tưởng, giải pháp đột phá”.

Diễn đàn “Công nghệ năng lượng trong kỷ nguyên mới” không chỉ là nơi gặp gỡ, giao lưu chuyên gia – nhà quản lý – doanh nghiệp, mà còn là không gian kết nối tri thức, khơi dậy tinh thần đổi mới sáng tạo. Những ý kiến đóng góp tại Diễn đàn sẽ là cơ sở tham khảo hữu ích cho Quốc hội, Chính phủ và các cơ quan chức năng trong việc hoạch định, điều chỉnh chính sách phát triển năng lượng quốc gia theo hướng bền vững.

Theo dự báo của Bộ Công Thương, nhu cầu điện năng của Việt Nam sẽ tăng 8–10% mỗi năm trong suốt thập kỷ tới, đặt ra áp lực to lớn cho cả hệ thống năng lượng. Trong khi đó, các nguồn thủy điện, than đá và dầu khí đang suy giảm, càng đòi hỏi một chiến lược phát triển năng lượng dài hạn, bền vững, có tầm nhìn và linh hoạt về giải pháp.

Chính trong bối cảnh đó, việc tổ chức các diễn đàn chuyên sâu như Diễn đàn lần này mang ý nghĩa thiết thực. Đó không chỉ là hoạt động chuyên môn mà còn là một phần quan trọng trong quá trình thực hiện cam kết toàn cầu, thúc đẩy chuyển dịch năng lượng và đảm bảo an ninh năng lượng – môi trường – kinh tế cho Việt Nam trong những thập kỷ tới.

Diễn đàn khép lại, nhưng dư âm của những vấn đề, ý tưởng và khuyến nghị tại sự kiện sẽ còn tiếp tục lan tỏa, truyền cảm hứng cho các bước đi chiến lược tiếp theo. Một kỷ nguyên năng lượng mới đang mở ra, và Việt Nam cần sẵn sàng tận dụng sức mạnh công nghệ và trí tuệ để đi đầu trong hành trình xanh hóa tương lai.