Tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, thúc đẩy phát triển nhà ở xã hội

Theo đó, Hội nghị được tổ chức trực tiếp kết hợp trực tuyến đến 63 điểm cầu tại các địa phương trên cả nước. Hội nghị có sự tham dự của lãnh đạo các bộ, ngành, các chuyên gia, Hiệp hội Bất động sản, ngân hàng, doanh nghiệp bất động sản lớn trên cả nước.

Ưu tiên nhà ở xã hội trước rồi mới đến nhà ở thương mại 

Phát biểu khai mạc, Thủ tướng Phạm Minh Chính cho biết, việc phát triển nhà ở xã hội đã được bàn nhiều, nhưng công tác triển khai hiệu quả chưa cao. Chủ trương rất rõ của Đảng, Nhà nước ta là phát triển nhanh nhưng bền vững, không hy sinh tiến bộ, công bằng, an sinh xã hội để chạy theo tăng trưởng kinh tế đơn thuần; con người có quyền sống, quyền tự do, quyền mưu cầu hạnh phúc, trong đó gồm quyền có chỗ ở.

Hoan nghênh một số địa phương vừa qua đã khởi công các dự án nhà ở xã hội lớn, song Thủ tướng bày tỏ trăn trở khi "đất trong tay chúng ta, tiền có thể huy động, cơ chế, chính sách, thủ tục do ta mà việc xây dựng nhà ở xã hội không chuyển biến hoặc chuyển biến rất chậm".

Thủ tướng khẳng định nhu cầu nhà ở xã hội rất lớn, do đó, các cơ quan phải đặt mình vào địa vị của người có nhu cầu để giải quyết, triển khai các công việc theo chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn. Trong đó, các địa phương đã được giao chỉ tiêu cụ thể về xây dựng nhà ở xã hội, phải coi đây là nhiệm vụ chính trị, với quan điểm lấy con người là trung tâm, là chủ thể, con người là yếu tố quyết định với sự phát triển, mọi chính sách phải hướng đến con người.

Thủ tướng đề nghị các đại biểu tập trung thảo luận thẳng thắn về một số nội dung: Chỉ tiêu xây dựng nhà ở xã hội giao các địa phương đã phù hợp chưa, từng địa phương có cần làm thêm không; cơ chế, chính sách vướng mắc cần giải quyết; cách huy động nguồn lực; thiết kế, mẫu nhà ở xã hội; khả năng sản xuất hàng loạt; về cách làm, công tác quy hoạch, giao đất, thủ tục hành chính trong triển khai các dự án nhà ở xã hội.

Vừa qua một số vướng mắc về thể chế đã được tháo gỡ nhưng vẫn còn, Thủ tướng đề nghị các đại biểu góp ý cụ thể về vướng mắc pháp lý để đề xuất tháo gỡ ngay tại kỳ họp Quốc hội sắp tới.

Thủ tướng đặt vấn đề tổ chức cuộc thi thiết kế kiến trúc nhà ở xã hội, để có các mẫu nhà phù hợp điều kiện, cảnh quan, văn hóa, khí hậu từng vùng miền (miền núi phía Bắc, đồng bằng sông Hồng, duyên hải miền Trung, Tây Nguyên, Đông Nam Bộ, Tây Nam Bộ), phù hợp nhu cầu người sử dụng mà vẫn khang trang, sáng xanh sạch đẹp. Đồng thời, có thể nghiên cứu việc xây dựng nhà ở xã hội bằng lắp ghép cấu kiện bê tông cốt thép.

Mục tiêu năm 2025 hoàn thành xây dựng 100 nghìn căn nhà ở xã hội

Báo cáo tình hình phát triển nhà ở xã hội, Thứ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Văn Sinh cho biết, thời gian qua, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ cũng đã ban hành gần 20 văn bản gồm các Nghị quyết, Chỉ thị, Quyết định, Công điện…với nhiều giải pháp, nhiệm vụ cụ thể và quyết liệt nhằm tháo gỡ khó khăn, vướng mắc để tập trung triển khai nhanh, hiệu quả Đề án "Đầu tư xây dựng ít nhất 01 triệu căn hộ nhà ở xã hội cho đối tượng thu nhập thấp, công nhân khu công nghiệp giai đoạn 2021-2030".

Theo đó, đến nay trên địa bàn cả nước có 10 địa phương đã đưa chỉ tiêu phát triển nhà ở xã hội vào kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội hàng năm và 05 năm của địa phương. Đã có 30 địa phương ban hành kế hoạch triển khai Đề án; Tổng hợp báo cáo của các địa phương, trên địa bàn cả nước đã quy hoạch 1.309 vị trí với quy mô 9.737 ha đất làm nhà ở xã hội.

Hiện tại, hầu hết các địa phương đều dành đủ quỹ đất để phát triển nhà ở xã hội. Đặc biệt, có hiều địa phương đã quan tâm, dành quỹ đất nhà ở xã hội tại các vị trí thuận lợi, gần các trung tâm đô thị, khu công nghiệp, đảm bảo đáp ứng hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội như: Đồng Nai (1.064ha), Quảng Ninh (666ha), Hải Phòng (336ha), Bình Dương (408ha),...

Tuy nhiên, còn một số địa phương bố trí quỹ đất để phát triển nhà ở xã hội còn chưa tương xứng với nhu cầu.

Qua tổng hợp báo cáo của các địa phương, trong giai đoạn từ năm 2021 đến nay, trên địa bàn cả nước có 655 dự án nhà ở xã hội đã được triển khai với quy mô 593.428 căn.

Riêng trong năm 2024, cả nước có 28 dự án với quy mô 20.284 căn đã hoàn thành; 23 dự án với quy mô 25.399 căn đã được cấp phép, khởi công xây dựng; số lượng dự án được chấp thuận chủ trương đầu tư là 113 dự án, tương đương 142.450 căn.

Năm 2024, số lượng dự án được chấp thuận chủ trương đầu tư là 113 dự án, tương đương 142.450 căn. Có 26 dự án với quy mô 27.819 căn đã được cấp phép, khởi công xây dựng.

Đến nay có 103 dự án với quy mô 66.755 căn đã hoàn thành. Riêng trong năm 2024 có 28 dự án với quy mô 21.874 căn đã hoàn thành.

Theo báo cáo, các địa phương tính đến thời điểm hiện tại đã có 37/63 UBND tỉnh gửi văn bản hoặc công bố trên cổng thông tin điện tử về danh mục dự án tham gia Chương trình với tổng số là 90 dự án, tổng số tiền giải ngân theo Chương trình 120.000 tỷ đồng là 2.845 tỷ đồng.

Về mục tiêu năm 2025, Thứ trưởng Nguyễn Văn Sinh cho biết, hoàn thành xây dựng 100 nghìn căn nhà ở xã hội.

Thứ trưởng Nguyễn Văn Sinh kiến nghị Thủ tướng Chính phủ giao Bộ Xây dựng nghiên cứu, chủ trì xây dựng Nghị quyết thí điểm về cơ chế, chính sách đặc thù về phát triển nhà ở xã hội, bao gồm chính sách lựa chọn chủ đầu tư dự án đầu tư xây dựng nhà ở xã hội không thông qua đấu thầu và một số chính sách tháo gỡ vướng mắc trong phát triển nhà ở xã hội.

Trong khuôn khổ Hội nghị, các đại biểu thảo luận, góp ý nhằm tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, thúc đẩy phát triển nhà ở xã hội và thực hiện hiệu quả đề án "Đầu tư xây dựng ít nhất 1 triệu căn nhà ở xã hội cho người thu nhập thấp, công nhân khu công nghiệp giai đoạn 2021-2030".

Phát triển nhà ở xã hội là động lực để phát triển kinh tế - xã hội 

Phát biểu ý kiến kết luận Hội nghị, Thủ tướng Phạm Minh Chính nhấn mạnh, tư duy phát triển nhà ở xã hội là động lực để phát triển kinh tế-xã hội trong điều kiện kinh tế hiện nay, góp phần tăng đầu tư, tăng tiêu dùng, bảo đảm an sinh xã hội, công bằng, tiến bộ xã hội, thúc đẩy phát triển dân số; phát triển đô thị “sáng xanh, sạch, đẹp”, đầu tư cho nhà ở xã hội là đầu tư cho sự phát triển đất nước. Quá trình này phải có sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị từ người dân, doanh nghiệp, cấp uỷ, chính quyền, Mặt trận Tổ quốc, các đoàn thể; cấp uỷ, chính quyền phải chỉ đạo, thành lập các Ban Chỉ đạo để tăng cường trách nhiệm, theo dõi, đôn đốc phát triển nhà ở xã hội.

Trên tinh thần đó, về thể chế, Thủ tướng yêu cầu Bộ Xây dựng rà soát lại quy trình, thủ tục, xem mắc ở điểm nào, ai phải giải quyết, giải quyết trong bao lâu, kết quả như thế nào, trách nhiệm thuộc về ai, bao lâu thì giải quyết xong? Phải chỉ rõ về luật pháp thì cơ quan nào phải đề xuất tháo gỡ vướng mắc? Nghị định vướng ở đâu, Thông tư mà vướng thì Bộ nào sửa?, đồng thời nhấn mạnh nhà ở xã hội đã được xác định có ưu đãi thì phải có thể chế; việc này phải được làm trong tháng 3, chậm nhất trong tháng 4 phải hoàn thành.

Về vấn đề nổi lên là đất đai, quy hoạch, quy trình, Thủ tướng yêu cầu các địa phương phải điều chỉnh, sửa đổi quy hoạch chậm nhất trong quý II này. Về quy trình giao đất, các địa phương phải giao đất cho nhà đầu tư trên tinh thần ưu tiên cho phát triển nhà ở xã hội. Nghiên cứu thu hồi các dự án lãng phí, bỏ hoang nhiều năm ở các địa phương, xử lý dứt điểm các vướng mắc, giao cho nhà đầu tư phát triển nhà ở xã hội; giải quyết quỹ đất nhanh cho nhà đầu tư. Về vấn đề kiến nghị Nhà nước lo phần giải phóng mặt bằng cho doanh nghiệp, yêu cầu cấp ủy, chính quyền các địa phương phải vào cuộc lo việc này.

Về tiêu chuẩn, quy chuẩn, định mức…, Thủ tướng yêu cầu Bộ Xây dựng rà soát lại các vấn đề này bảo đảm phù hợp; đề nghị thiết kế các mẫu mã thành các mô đun, tận dụng ưu thế sản xuất bê tông, sắt thép để làm các mô đun đúc sẵn, khung chịu lực… để có thể sản xuất hàng loạt với thiết kế chuẩn, hài hoà văn hoá, kiến trúc phù hợp các vùng miền khác nhau để có thể thi công nhanh. Về hạ tầng, các địa phương phải phát triển hạ tầng nhà ở xã hội đồng bộ, nếu cần chỉ định thầu trong phát triển hạ tầng, bảo đảm chống tiêu cực, tham nhũng; nghiên cứu, xem xét lại lãi suất làm nhà ở xã hội 10% đã phù hợp chưa?, cần rút ngắn thời gian chờ đợi để mua được nhà ở xã hội cho người dân. Về cơ chế cho vay 120 nghìn tỷ đồng, Ngân hàng Nhà nước cần nghiên cứu thêm, có thể huy động thêm các nguồn vốn khác.

Về kiến nghị Chính phủ coi đây là chính sách an sinh xã hội, có thể thực hiện việc giao đất không qua đấu thầu, Thủ tướng cho biết giao Văn phòng Chính phủ nghiên cứu, báo cáo cấp thẩm quyền; uỷ quyền cho các tỉnh, thành phố mở rộng vốn của doanh nghiệp, ưu đãi các vấn đề liên quan hạ tầng, thủ tục hành chính.

Về huy động nguồn lực, Thủ tướng yêu cầu thành lập quỹ quốc gia về nhà ở, yêu cầu Phó Thủ tướng chỉ đạo Bộ Tài chính hoàn thành việc này trong tháng 3 này; yêu cầu quỹ quốc gia này bao gồm các nguồn vốn hợp pháp, trong đó có nguồn đầu tư của Nhà nước. Ngân hàng tạo nguồn lực từ nguồn cho vay, từ phát hành trái phiếu; nguồn lực chính từ cơ chế như giảm thủ tục hành chính; đổi mới danh sách phê duyệt người được mua. Việc này Thủ tướng giao Bộ Công an trên cơ sở dữ liệu từ VNeID hình thành cơ sở dữ liệu người được mua nhà ở xã hội, từ đó các địa phương căn cứ vào danh sách này phê duyệt danh sách người mua. Cơ chế hỗ trợ giải phóng mặt bằng của các địa phương, các địa phương cần suy nghĩ thêm giải pháp; huy động nguồn lực xã hội từ người dân, nguồn hợp tác công tư; đầu tư uỷ thác qua Ngân hàng Chính sách xã hội; nghiên cứu hạ lãi suất, ưu đãi cho người trẻ dưới 35 tuổi vay vốn mua nhà ở xã hội.

Thủ tướng giao Văn phòng Chính phủ chủ trì, cùng các bộ, ngành liên quan, rà soát, cắt giảm ít nhất 30% thủ tục hành chính trong năm 2025; giao Hội Kiến trúc sư Việt Nam phát động cuộc thi thiết kế kiến trúc nhà ở xã hội toàn quốc, tìm thiết kế điển hình có thể áp dụng tại các khu đô thị, khu có đông công nhân…, hoàn thành việc này làm từ nay đến 30/4 trên tinh thần coi trọng thời gian, trí tuệ và sự quyết đoán. Bộ Xây dựng thiết kế mẫu, thiết kế mô đun để rút ngắn thời gian thi công; giao các doanh nghiệp lớn phát triển nhà ở xã hội phát triển ngành công nghiệp phát triển nhà ở bài bản; phát huy tính sáng tạo của nhân dân, doanh nghiệp.

Thủ tướng yêu cầu chống tiêu cực, lãng phí trong quá trình thực hiện; các cơ quan truyền thông cần tăng thời lượng tuyên truyền về phát triển nhà ở xã hội, góp phần tạo nhận thức chung cho toàn xã hội về việc này.

Về room tín dụng, đề nghị ngân hàng bỏ vốn phát triển nhà ở xã hội ra ngoài room tín dụng đã đề ra từ đầu năm; ưu tiên giảm lãi suất cho vay phát triển nhà ở xã hội. Đối với các dự án nhà ở xã hội đã lựa chọn chủ đầu tư, đề nghị các chủ đầu tư khẩn trương hoàn thiện các thủ tục pháp lý để khởi công xây dựng; đề nghị các địa phương, cơ quan chức năng hỗ trợ giảm bớt các thủ tục hành chính cho doanh nghiệp, tránh việc triển khai nhà ở xã hội mà thiếu đường, thiếu điện, nước sạch hoặc bớt xén vật liệu… mà phải bảo đảm đầy đủ hạ tầng đồng bộ. Sau khi khởi công dự án nhà ở xã hội cần nhanh chóng cung cấp, công bố công khai, đầy đủ các thông tin liên quan đến dự án để người dân biết đăng ký mua, thuê mua, thuê; khẩn trương triển khai khởi công, đảm bảo tiến độ hoàn thành các công trình trên quỹ đất 20% cho nhà ở xã hội. Các chủ đầu tư dự án khu công nghiệp khẩn trương triển khai xây dựng nhà lưu trú đảm bảo chỗ ở cho công nhân trong khu công nghiệp.

Thủ tướng yêu cầu Bộ Công an vào cuộc xử lý các tiêu cực như lợi dụng chính sách ưu đãi của Nhà nước để trục lợi mua nhà ở xã hội. Các địa phương lập quy hoạch, giao nhiệm vụ, bám sát chỉ tiêu phát triển nhà ở xã hội; giao Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh bảo đảm mỗi thành phố phải phát triển 100 nghìn căn hộ nhà ở xã hội. Tập trung rà soát, bổ sung quy hoạch đô thị, quy hoạch khu công nghiệp, bảo đảm dành đủ quỹ đất cho phát triển nhà ở xã hội; thực hiện nghiêm quy định về việc dành quỹ đất làm nhà lưu trú công nhân trong khu công nghiệp và 20% quỹ đất ở trong các dự án nhà ở thương mại, khu đô thị để đầu tư phát triển nhà ở xã hội theo pháp luật.

Tại các địa phương có nhu cầu nhà ở xã hội lớn phải quy hoạch, bố trí các dự án nhà ở xã hội độc lập tại các vị trí phù hợp, thuận tiện; cắt giảm, đơn giản hóa thủ tục hành chính; khẩn trương xây dựng, ban hành Kế hoạch thực hiện phát triển nhà ở xã hội hằng năm và 5 năm để thực hiện, coi đây là nhiệm vụ chính trị; báo cáo cấp thẩm quyền kịp thời các vướng mắc./.