Giữ hồn cốt đô thị Thủ đô trước thời cơ mới

Trong đời sống hôm nay, giữ gìn bản sắc kiến trúc và hồn cốt đô thị Thủ đô đang là đòi hỏi đặt ra bức thiết. Nhiệm vụ này cần được nâng tầm, đặc biệt khi đồ án Điều chỉnh Quy hoạch chung Thủ đô Hà Nội đến năm 2045, tầm nhìn đến năm 2065 đã xác định đây là trọng tâm.
14:33, 27/08/2025

Mục tiêu đến năm 2045, Thủ đô Hà Nội sẽ là thành phố “Văn hiến - Văn minh - Hiện đại”, trung tâm chính trị - hành chính quốc gia. Ảnh: Quang Thái

Mô hình chính quyền địa phương 2 cấp với lợi thế phân quyền sẽ đem lại nhiều thuận lợi cho công tác bảo tồn, phát huy giá trị di sản, kiến trúc đô thị Hà Nội.

Nhận diện giá trị cốt lõi

Tiến sĩ, kiến trúc sư Vũ Hoài Đức (Đại học Quốc gia Hà Nội) cho rằng, bản sắc Thủ đô được thể hiện rõ ở những kiến trúc tiêu biểu. Đó là hình ảnh hoa sen, mái cong, hàng cột cách điệu của kiến trúc truyền thống được khéo léo lồng ghép ở Lăng và Bảo tàng Hồ Chí Minh. Những nếp sóng mang tên Biển Đông trên mái Trung tâm Hội nghị quốc gia như nhắc nhở người dân về chủ quyền đất nước.

Hà Nội là thành phố gồm nhiều thành phần đô thị ghép lại. Trong đó, mỗi thành phần đều mang dấu ấn vật chất và văn hóa của một giai đoạn phát triển đô thị và trở thành bản sắc văn hóa.

“Kiến trúc đương đại Hà Nội đang mang trên mình những dấu ấn vật chất của thời kỳ đô thị hóa diễn ra hằng ngày. Tuy nhiên, để có thể trở thành những hình tượng mới cho Hà Nội, như khu phố cổ, khu phố thời Pháp thuộc… còn là một chặng đường dài. Trách nhiệm không chỉ thuộc về các nhà chuyên môn, các kiến trúc sư, mà còn là của mỗi người dân Hà Nội bởi vì bản sắc văn hóa không phải ở hình thức, mà trước hết phải được xác định trong tiềm thức”, kiến trúc sư Nguyễn Thế Phương, Tổng Giám đốc đơn vị tư vấn thiết kế Finko Architect nêu.

Nhằm tạo bản sắc và giữ gìn kiến trúc truyền thống, UBND thành phố Hà Nội đã ban hành Kế hoạch số 312/KH-UBND ngày 22-12-2023 thực hiện định hướng Phát triển kiến trúc Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050 trên địa bàn thành phố Hà Nội. Đối với khu vực đô thị, một số giải pháp cụ thể được đưa ra là nghiên cứu ứng dụng vật liệu thân thiện với môi trường nhằm đạt được tiêu chí “kiến trúc xanh”, từng bước tạo dựng không gian cảnh quan thân thiện, hòa nhập với thiên nhiên; bảo đảm sử dụng đất đai tiết kiệm, hiệu quả; thống nhất trong việc quản lý từ không gian tổng thể đến cụ thể của công trình kiến trúc phù hợp với định hướng điều chỉnh Quy hoạch chung Thủ đô Hà Nội đến năm 2045, tầm nhìn 2065.

Theo đó, mục tiêu đến năm 2045, về tính chất đô thị, Hà Nội sẽ là trung tâm chính trị - hành chính quốc gia; là thành phố “Văn hiến - Văn minh - Hiện đại”; là nơi tập trung, bảo tồn và phát huy các giá trị tinh hoa văn hóa vật thể và phi vật thể; là Thủ đô có quy mô tầm cỡ thế giới với hội nhập các giá trị bản sắc văn hóa, lịch sử truyền thống đặc trưng.

Thời cơ với nhiều thuận lợi mới

UBND thành phố Hà Nội vừa ban hành kế hoạch cụ thể hóa đồ án Điều chỉnh Quy hoạch chung Thủ đô Hà Nội đến năm 2045, tầm nhìn đến năm 2065. Bối cảnh thực hiện khi thành phố đang cùng với cả nước thực hiện cuộc cách mạng vận hành mô hình chính quyền địa phương 2 cấp sẽ giúp định hình, phát triển, quản trị đô thị hơn một nghìn năm tuổi theo hướng hiện đại, nhân văn và bền vững.

Theo kiến trúc sư Đào Ngọc Nghiêm, Phó Chủ tịch Hội Quy hoạch phát triển đô thị Việt Nam, với lợi thế về việc phân quyền triệt để theo định hướng "địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm", chính quyền địa phương 2 cấp có thể chủ động lập và quản lý quy hoạch đô thị, nông thôn và giữ gìn bản sắc kiến trúc đô thị. Tuy nhiên, thách thức lớn đến từ sự chênh lệch quy mô giữa các phường, xã. Cụ thể, Hà Nội sau sắp xếp còn 126 xã, phường (51 phường, 75 xã). Trong khi có phường diện tích chỉ 1,68km² nhưng có tới 136.000 dân, thì lại có xã lên tới 78km², dân số ít hơn nhiều. Bối cảnh đặc thù này rất cần linh hoạt trong quy định loại hình quy hoạch và nội dung quy hoạch để thuận tiện áp dụng khi lập dự án đầu tư, tổ chức hạ tầng xã hội, hạ tầng kỹ thuật, bảo vệ môi trường.

Để giải quyết, chuyên gia này đề xuất giải pháp ứng dụng công nghệ số, như bản đồ di sản, để nhận diện và giám sát hiệu quả. Thành phố cũng cần ưu tiên ngân sách bảo tồn và tôn tạo di tích quốc gia, di tích thành phố đang xuống cấp, cũng như thiết lập cơ chế liên kết giữa các phường, như hội đồng di sản chung cho khu phố cổ, để bảo đảm quản lý thống nhất. Quy hoạch Hà Nội trong giai đoạn tới đang định hình theo hướng đa trung tâm, sinh thái, thông minh và tôn trọng di sản.

Tiến sĩ, kiến trúc sư Vũ Hoài Đức cho rằng, những mục tiêu cao sẽ không thể đạt được nếu thiếu vắng sự đồng hành mạnh mẽ và những sáng kiến đột phá từ cấp phường. Thành công vang dội của không gian đi bộ xung quanh hồ Hoàn Kiếm và phụ cận hiện nay chính là minh chứng cho kinh nghiệm tích lũy từ phố ẩm thực Tống Duy Tân, phố đi bộ và chợ đêm Đồng Xuân qua nhiều năm triển khai hiệu quả của quận Hoàn Kiếm trước đây, nay là phường Hoàn Kiếm.

“Trách nhiệm then chốt ấy giờ thuộc về phường. Việc phát triển không gian xanh ở khu vực bãi sông Hồng, gắn liền với tuyến đường mới ven sông ở phường Hồng Hà, hoàn toàn có thể khởi nguồn từ cấp phường, chẳng hạn thông qua những vườn hoa, sân chơi hay không gian nghệ thuật do các tổ chức xã hội đã và đang thực hiện thành công tại đây, dù quy mô còn khiêm tốn. Tương tự, các chiến lược về nhà ở xã hội, tái thiết khu chung cư cũ, hay quản lý di sản phố cổ cũng sẽ chịu ảnh hưởng lớn từ vai trò của phường. Nếu không có sự chủ động và trách nhiệm rõ ràng từ cấp phường, xã, mọi quy hoạch đều có nguy cơ bị “treo” trên giấy tờ, hoặc biến dạng khi đi vào thực tế”, Tiến sĩ, kiến trúc sư Vũ Hoài Đức nêu.

Theo các chuyên gia, sự chuyển đổi mô hình chính quyền địa phương 2 cấp và tái cấu trúc đơn vị hành chính phường, xã thời điểm này chính là cơ hội để Hà Nội tích hợp quy hoạch và hành chính thành một thể thống nhất, vận hành trơn tru và sát thực tế hơn. Qua đó, nhiệm vụ trọng tâm giữ gìn bản sắc, hồn cốt đô thị sẽ có nhiều điều kiện để đạt kết quả tích cực hơn.

Theo Khánh An/hanoimoi.vn

https://hanoimoi.vn/giu-hon-cot-do-thi-thu-do-truoc-thoi-co-moi-713977.html#lg=1&slide=0

Tại sao các quốc gia lại xây dựng thành phố của họ từ đầu?

Hãy tưởng tượng bạn có một tờ giấy trắng để lên kế hoạch tổng thể cho một thành phố hoàn toàn mới; vẽ lại đường sá, nhà cửa, thương mại và không gian công cộng trên một nền giấy mới và tạo nên bản sắc đô thị độc đáo. Mọi nhà quy hoạch đô thị đều mơ ước được thiết kế một thành phố từ con số 0, và may mắn thay, giấc mơ này đang dần trở thành hiện thực.

Hợp tác kiến ​​trúc: Quan hệ đối tác công tư là gì?

Trong những năm gần đây, Quan hệ Đối tác Công-Tư (PPP) đã trở thành một mô hình quan trọng để triển khai các dự án cơ sở hạ tầng quy mô lớn trên toàn thế giới. Các quan hệ đối tác này kết hợp sức mạnh của cả khu vực công, đại diện bởi chính phủ hoặc thành phố, và khu vực tư nhân, kết hợp các nguồn lực, chuyên môn và sức mạnh đầu tư của họ. Trong bối cảnh kiến ​​trúc và phát triển đô thị, PPP ngày càng được sử dụng để giải quyết các nhu cầu phức tạp của các thành phố đang phát triển, giúp tài trợ, xây dựng và duy trì các dự án quan trọng mà một trong hai khu vực sẽ khó có thể thực hiện một mình. Nhưng PPP chính xác là gì và chúng hoạt động như thế nào trong môi trường xây dựng? Bài viết này khám phá khái niệm PPP, đưa ra các ví dụ từ khắp nơi trên thế giới để minh họa cách các quan hệ đối tác này đang định hình tương lai của không gian đô thị, đôi khi vượt ra ngoài lợi ích thương mại. Hơn nữa, bằng cách khám phá các dự án khác nhau, bài viết nhằm mục đích xây dựng một khuôn khổ xung quanh các tác động tiềm tàng tích cực và tiêu cực của PPP.

Sau cơn mưa: Phố cổ khô ráo, khu đô thị mới hóa sông

Hà Nội những ngày đầu tháng Mười, mưa lớn kéo dài do ảnh hưởng hoàn lưu bão khiến nhiều tuyến phố ngập nặng. Tuy nhiên, điều khiến không ít người ngạc nhiên là: phố cổ – nơi có tuổi đời cả trăm năm, với hạ tầng “cũ kỹ” – lại thoát nước nhanh chóng, trong khi nhiều khu đô thị hiện đại, quy hoạch mới vài chục năm nay, lại chìm sâu trong biển nước. Ngập úng, nhìn bề ngoài là chuyện của thời tiết, nhưng sâu xa hơn lại là câu chuyện của tư duy quy hoạch đô thị.

Tạo ra một xã hội lý tưởng thân thiện với người đi bộ thông qua việc thiết kế các thành phố 15 phút

Hãy nghĩ về thành phố hoặc thị trấn nơi bạn sống. Bạn mất bao lâu để đi bộ đến cửa hàng tạp hóa? Trường học hoặc nơi làm việc của bạn có đủ gần để đi bộ đến không? Còn công viên công cộng, phòng khám bác sĩ, nhà trẻ, hoặc bất kỳ nơi nào khác mà bạn ghé thăm hàng ngày thì sao? Trong khi một số thành phố đã cân nhắc đến việc sống gần tất cả những nhu cầu thiết yếu này, thì những thành phố khác đang cải tổ chiến lược quy hoạch đô thị và thiết kế các khu phố của họ để thân thiện hơn với người đi bộ với khái niệm "Thành phố 15 phút".

Điều chỉnh Quy hoạch tổng thể quốc gia thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050

Một trong những nhiệm vụ trọng tâm trong thời kỳ quy hoạch là hình thành cơ bản bộ khung kết cấu hạ tầng quốc gia, xác lập mô hình tăng trưởng mới và phát huy lợi thế của từng vùng kinh tế - xã hội...

Ý kiến của bạn

SunGroup
VINGROUP
Rạng Đông
Nam Group
Hưng Thịnh Land
Vinmikh