Diễn đàn khoa học bàn giải pháp đột phá cho đầu tư năng lượng xanh, hiện đại và bền vững

Phát biểu khai mạc, Tiến sĩ Tạ Đình Thi, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội, nhấn mạnh năng lượng là “huyết mạch” của nền kinh tế, giữ vai trò nền tảng đối với mọi hoạt động sản xuất, tiêu dùng và đời sống xã hội. Theo ông, để đạt mục tiêu tăng trưởng kinh tế cao, ngành năng lượng phải phát triển nhanh hơn tốc độ tăng trưởng chung, bảo đảm cung ứng ổn định và bền vững. Nếu nền kinh tế dự kiến tăng trưởng khoảng 8%/năm thì năng lượng cần tăng 10-11% và duy trì liên tục nhiều năm. Đây là thách thức lớn, song cũng mở ra cơ hội cho cả tập đoàn lớn lẫn doanh nghiệp vừa và nhỏ cùng tham gia quá trình cạnh tranh, đổi mới, sáng tạo.

TS. Tạ Đình Thi khẳng định, diễn đàn lần này hướng tới việc đề xuất những giải pháp đột phá nhằm tháo gỡ các điểm nghẽn và rào cản trong huy động nguồn lực đầu tư cho năng lượng, qua đó kiến tạo nền tảng cho tăng trưởng cao, bền vững giai đoạn 2026-2030 và định hướng đến năm 2045. Các kết quả thảo luận sẽ được Ban Tổ chức tổng hợp thành báo cáo kiến nghị, đóng góp cho Chính phủ và các bộ, ngành trong hoạch định chính sách vĩ mô và chiến lược phát triển năng lượng quốc gia.

Tại diễn đàn, nhiều ý kiến chuyên gia đã phân tích sâu sắc bối cảnh và thách thức của Việt Nam. PGS.TS Trần Đình Thiên, Thành viên Hội đồng Tư vấn chính sách của Thủ tướng, nguyên Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam cho biết, nước ta đang đặt mục tiêu bổ sung thêm khoảng 150.000 MW năng lượng tái tạo đến năm 2035, đồng nghĩa cần triển khai tới 1.500 dự án mới trong vòng 10 năm. Tổng vốn đầu tư phát triển nguồn và lưới điện truyền tải giai đoạn 2025-2030 lên tới hơn 136 tỷ USD, bình quân gần 25 tỷ USD mỗi năm. Đây là con số khổng lồ, đòi hỏi cải cách mạnh mẽ cơ chế, chính sách để thu hút nguồn lực xã hội và quốc tế.

Các diễn giả tham gia thảo luận về đầu tư phát triển năng lượng hướng tới mục tiêu tăng trưởng

kinh tế cao và bền vững

Tuy nhiên, thực tế cho thấy, hàng nghìn dự án trong cả nước đang vướng thủ tục pháp lý, gây đình trệ, lãng phí lớn về đất đai và vốn đầu tư. Tại TP. Hồ Chí Minh, riêng 504 dự án bị ách tắc đã chiếm hơn 7.000 ha đất với tổng vốn ước tính tới 7 triệu tỷ đồng. Điều này cho thấy, cùng với nguồn vốn, cải cách thể chế, tháo gỡ nút thắt thủ tục là vấn đề then chốt để tạo đột phá cho ngành năng lượng.

Ông Nguyễn Quốc Thập, Chủ tịch Hiệp hội Dầu khí Việt Nam, chỉ rõ mục tiêu phát triển năng lượng tái tạo gắn với cam kết tại COP26 về phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050, đồng thời nhấn mạnh định hướng phát triển điện gió ngoài khơi kết hợp sản xuất hydro, amoniac xanh để phục vụ nhu cầu trong nước và xuất khẩu. Theo ông, đầu tư hạ tầng năng lượng cần được coi như đầu tư hạ tầng giao thông, tức là hạ tầng cơ bản của nền kinh tế. Bên cạnh đó, việc xây dựng thị trường carbon, định giá khí thải, hoàn thiện cơ chế giá điện và chính sách đất đai, thuế là điều kiện tiên quyết để hiện thực hóa Quy hoạch Điện VIII và Chiến lược năng lượng quốc gia.

Từ góc nhìn tài chính, TS. Nguyễn Anh Tuấn, Ngân hàng BIDV, cho rằng doanh nghiệp năng lượng hiện gặp khó về vốn do yêu cầu khắt khe về kỹ thuật, nhu cầu vốn dài hạn và rủi ro cao. Ông kiến nghị cần phát triển các kênh huy động sáng tạo như trái phiếu xanh, hợp tác công tư, hợp tác quốc tế và luật hóa các cơ chế hỗ trợ năng lượng tái tạo.

Theo PGS.TS Vũ Trọng Lâm, Tổng Biên tập NXB Chính trị quốc gia Sự thật, chỉ trong chưa đầy một thập kỷ, Việt Nam đã trở thành một trong những quốc gia đi đầu khu vực về năng lượng tái tạo, khi tỷ trọng điện gió, điện mặt trời đã chiếm gần một nửa tổng công suất nguồn. Điều này giúp giảm phụ thuộc vào nhiên liệu hóa thạch và nâng cao uy tín quốc tế. Tuy nhiên, hạn chế về hạ tầng truyền tải, chính sách giá chưa đồng bộ, thị trường năng lượng vận hành thiếu minh bạch vẫn là rào cản lớn.

Ông Hà Đăng Sơn, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Năng lượng và Tăng trưởng xanh, nhấn mạnh tầm quan trọng của việc phát triển thị trường điện cạnh tranh, hình thành thị trường tín chỉ carbon và phân bổ hợp lý các nguồn điện theo vùng. Đây là điều kiện để bảo đảm cân bằng cung – cầu và an ninh năng lượng dài hạn.

Các tham luận tại diễn đàn đều tập trung làm rõ vai trò của khu vực kinh tế tư nhân trong đầu tư năng lượng, đặc biệt là năng lượng tái tạo và năng lượng mới. Các chuyên gia thống nhất rằng đây sẽ là lực lượng then chốt giúp Việt Nam thực hiện mục tiêu tăng trưởng nhanh, bền vững. Cùng với đó, diễn đàn nhấn mạnh yêu cầu cấp bách về cải cách thể chế, xây dựng khung chính sách minh bạch, ổn định, đơn giản hóa thủ tục hành chính để tạo môi trường cạnh tranh công bằng, thu hút vốn đầu tư trong và ngoài nước.

Diễn đàn khoa học “Đầu tư phát triển năng lượng hướng tới mục tiêu tăng trưởng kinh tế cao và bền vững” đã khẳng định quyết tâm của Việt Nam trong việc tái cấu trúc hệ thống năng lượng, bảo đảm vừa đáp ứng nhu cầu tăng trưởng, vừa hướng đến phát triển xanh, hiện đại và hội nhập quốc tế. Những kiến nghị từ diễn đàn sẽ góp phần quan trọng để xây dựng chiến lược năng lượng quốc gia, đặt nền móng vững chắc cho mục tiêu đưa Việt Nam trở thành quốc gia phát triển, thu nhập cao vào năm 2045.