Đề xuất hầm ngầm qua Hồ Tây: Thay vì 'soi' quy hoạch nên xem đây là xu thế

Liên quan đến đề xuất làm hầm giao thông qua Hồ Tây và ý kiến của đại diện Sở Xây dựng đưa ra cuối tuần, PV Tiền Phong trao đổi với KTS Trần Huy Ánh về nội dung này.

Không nên để xảy ra ùn tắc rồi mới "sửa lỗi"

Ông đánh giá thế nào về đề xuất làm hầm qua Hồ Tây của đại diện tập đoàn Thái Bình Dương vừa qua?

Từ hơn 20 năm trước, khi đường Văn Cao mở rộng đến gần Hồ Tây và dừng lại, còn chưa có chủ trương làm cầu Tứ Liên thì đã có có ý tưởng làm đường ngầm qua Hồ Tây nối với bán đảo Quảng An. Do nhiều lý do, ý tưởng này không được nhắc tới trong nhiều phương án quy hoạch giao thông đô thị Hà Nội về sau.

Trong báo cáo HAIDEP (Chương trình phát triển đô thị tổng thể Thủ đô Hà Nội) do đoàn chuyên gia JICA (Nhật Bản) thực hiện cũng chỉ ra những nguy cơ xung đột giao thông nghiêm trọng tại khu vực các chân cầu vượt sông Hồng đi vào trung tâm thành phố. Nếu không xử lý tốt việc này, những cây cầu qua sông Hồng sẽ có nguy cơ không những không cải thiện được giao thông nội đô mà còn là nguyên nhân gây xung đột, “điểm đen” ùn tắc.

Thực tế, các cây cầu qua sông Hồng có tiếp cận với trục đường Vành đai 2 - trong đó có cầu Chương Dương đã chứng minh việc này. Để khắc phục, điểm xung đột, ùn tắc giao thông khi giao với đường Trần Quang Khải (Hoàn Kiếm) thành phố Hà Nội đã phải làm tiếp một dự án bổ sung đó là nút giao cầu Chương Dương hai tầng như hiện nay.

Từ thực tế trên, khi lập dự án cầu Trần Hưng Đạo, chuyên gia nước ngoài đã khuyến nghị, thành phố nên đi ngầm, với cầu Tứ Liên tuy không có thiết kế kỹ thuật đi ngầm nhưng với đường xuống, nhà thầu nước ngoài tại dự án cũng đề xuất nên có dự án nối tiếp theo kịch bản tương tự đó là làm đường hầm để tránh chân cầu thả xuống đê (đường Nghi Tàm).

Tôi đặt giả sử, nếu như không làm đường ngầm qua Hồ Tây mà đặt chân cầu Tứ Liên ngoài đê sông Hồng (bãi Tứ Liên) thì hành lang thoát lũ sẽ bị ảnh hưởng, cùng với đó là quy định như cấm xây dựng công trình sát chân đê trong Luật Đê Điều, Luật Thủ đô… Còn nếu chân cầu thả xuống và kết nối với đường Nghi Tàm thì tôi e ngại ùn tắc tại nút giao đầu cầu Chương Dương phía nội thành sẽ được lặp lại.

Do vậy, việc đề xuất các phương án, dự án để giải quyết giao thông, tăng kết nối chân cầu Tứ Liên là việc cần làm, cần đưa ra chứ không phải để dự án đưa vào hoạt động, xảy ra ùn tắc, bất cập rồi mới tính đến. Việc này cũng hoàn toàn phù hợp với Luật Đê điều, Luật Thủ đô...

Quy hoạch ngầm Hà Nội đang dần “chết yểu”

Khi đề xuất được báo chí đăng tải thì cuối tuần qua đại diện Sở Xây dựng Hà Nội cho rằng, công trình không có trong quy hoạch và thành phố cũng chưa có chỉ đạo gì về việc này, thưa ông?

Đây là đề xuất rất có giá trị của những người đã có kinh nghiệm từng thực hiện những dự án xây dựng lớn. Họ có năng lực tư duy “một hệ thống” - “tư duy tổng thể”, làm một công việc nhưng cần tích hợp được đa ngành, mang lại đa lợi ích.

Nếu như theo dự tính của Tập đoàn Thái Bình Dương, “giá thành làm ngầm bằng giá thành một cây cầu” thì Hà Nội nên tận dụng tối đa cơ hội này, thay vì chỉ làm cầu Tứ Liên thì bổ sung làm luôn cả hầm ngầm Tứ Liên đi qua Hồ Tây. Với kinh nghiệm và năng lực kỹ thuật của một tập đoàn - đã từng làm đường ngầm vượt biển (địa hình phức tạp hơn nhiều) dài hàng chục km thì vài km ngầm qua sông hồ Hà Nội không phải là vấn đề khó khăn.

Hiện nay, các thành phố phát triển đang khai thác tối đa không gian ngầm cho phát triển đô thị, trong đó có các công trình giao thông như cầu ngầm qua sông, cầu ngầm qua hồ và đường sắt đô thị - metro cộng với hệ sinh thái đi ngầm. Với Hà Nội, trong khi quỹ đất bề mặt không còn, thì việc khai thác, phát triển không gian ngầm là đúng đắn, phù hợp xu thế. Với các công trình giao thông đặc biệt là cầu, metro nếu đi ngầm sẽ giảm thiểu tác động đến không gian đô thị và cả kiến trúc. Thực tế, Hà Nội đã có quy hoạch không gian ngầm, nhưng sau nhiều năm được phê duyệt, đến nay mỗi khi nhắc đến các công trình không gian ngầm, nhiều sở ngành chuyên môn Hà Nội dường như vẫn là điều gì đó xa xôi, lạ lẫm lắm.

Cụ thể, vừa qua có Tập đoàn nước ngoài đề xuất thực hiện cụ thể hóa một ý tưởng rất nhiều lợi ích đã có từ hơn 20 năm trước, nhưng hiện tại nhiều sở ngành của thành phố Hà Nội vẫn còn rụt rè.

Là sở ngành tham mưu, không chỉ công tác tổ chức, quản lý mà còn là làm chuyên môn, do vậy khi có ý tưởng, tư duy hoặc là đề xuất có tính đột phá, hiện đại, thì điều đầu tiên cơ quan chuyên môn cần làm là lắng nghe, nếu hay thì tiếp nhận, nghiên cứu nghiêm túc. Trong kỷ nguyên vươn mình, cả xã hội, đặc biệt là cơ quan, tổ chức nghề nghiệp đều phải thay đổi, có trách nhiệm với sự phát triển của Thủ đô, chứ không nên giữ cách làm cũ vừa không còn phù hợp, vừa kéo lùi sự phát triển.

Có ý kiến rằng Hồ Tây còn có giá trị lịch sử, văn hóa nên việc tác động ở lòng hồ hoặc mặt nước sẽ ảnh hưởng đến cảnh quan tự nhiên?

Các công trình xây dựng lớn tại bất cứ đâu cũng có nhiều khó khăn thách thức, nhưng công nghệ, kỹ thuật xây dựng, giải pháp xây lắp phát triển đang hàng ngày khắc phục tốt các khó khăn, thách thức đó. Còn việc làm ngầm Hồ Tây, nơi có nhiều địa điểm văn hóa lịch sử thì cũng cần nói rằng ở Hà Nội có rất nhiều nơi như vậy và trên thế giới còn nhiều hơn nữa. Vấn đề là dự án phải chủ động phương án vừa phát triển vừa được bảo tồn giá trị lịch sử, giá trị thiên nhiên.

Thực tiễn các thành phố phát triển trên thế giới đã thực hiện việc này rất tốt, đó là các công trình ngầm tại Roma (Ytalia) Kyoto (Nhật Bản) đã kết hợp xây dựng ga ngầm cho đường sắt đô thị với bảo tàng cổ vật ngầm. Tại Istanbul (Thổ Nhĩ Kỳ), khi xây đường ngầm băng qua eo biển Bosphorus, họ đã đồng thời khai quật và triển khai dự án bảo tồn cả một thương cảng cổ chìm sâu dưới nước hơn 2.000 năm trước. Hà Nội có thể học hỏi nhiều từ các kinh nghiệm đó.

Xin cảm ơn ông!